Artykuł z numeru A&B 05|2023
Jak kształtować dobrą architekturę mieszkaniową?
Architektura mieszkaniowa, która bywa obszarem licznych interesujących poszukiwań i eksperymentów formalnych i estetycznych w Europie, w Polsce niestety wydaje się bardziej skłonna do utrzymywania konwencjonalnych i powtarzalnych rozwiązań. Bywa też po prostu nudna, a czasami brzydka. Jakie są przyczyny tego stanu rzeczy? Względy ekonomiczne i formalne, brak woli czy odwagi inwestorów, a nawet brak szczególnych oczekiwań przyszłych mieszkańców zamykają większość projektów i realizacji w ramach minimalizacji nakładów i maksymalizacji powierzchni użytkowej sprzedawalnej. Czy jednak w Polsce rzeczywiście brakuje ludzi z wyraźnymi oczekiwaniami wobec swojego mieszkania i otoczenia? Jak kształtować dobrą architekturę mieszkaniową mimo ograniczeń?
Braniborska 44-52 Wrocław | proj.: Arch_it Piotr Zybura
fot.: Maciej Lulko © Arch_it Piotr Zybura
Podstawowe cechy architektury mieszkaniowej wydają się oczywiste. Należą do nich funkcjonalność, estetyka, dostępność i przystępność finansowa, która jest szczególnie — lub nawet wyłącznie — istotna dla wielu nabywców, a jednocześnie może ograniczać możliwości projektowe i realizacyjne.
Braniborska 44-52 Wrocław | proj.: Arch_it Piotr Zybura
fot.: Mateusz Olczyk © Arch_it Piotr Zybura
Udany budynek mieszkalny wielorodzinny powinien sprzyjać rozwojowi poczucia tworzenia społeczności. Przestrzenie wspólne powinny być zaprojektowane tak, aby zachęcać do interakcji i integrowania się, a budynek w taki sposób, aby sprzyjać poczuciu przynależności i wspólnoty. Niezbędny jest odpowiedni bilans przestrzeni publicznych, semipublicznych i prywatnych oraz zapewnienie dostępności do przestrzeni wspólnych wykorzystywanych przez mieszkańców (na przykład świetlice). Należy rozważyć powiązanie z otoczeniem — zarówno poprzez uwzględnienie kontekstów urbanistycznego, estetycznego i społecznego, jak i po prostu zapewnienie swobodnego przejścia i dostępu dla osób postronnych. W realizacjach śródmiejskich należy ponadto dążyć do kreowania cech miastotwórczych realizacji (usługi w parterach, place publiczne) oraz obszarów zielonych. Duże przeszklenia i mieszkania doświetlone wielostronnie, zapewniające odpowiednie ilości światła naturalnego pozytywnie wpływają na samopoczucie mieszkańców, zwłaszcza gdy pozwalają na bezpośredni kontakt z zielenią urządzoną.
Braniborska 44-52 Wrocław | proj.: Arch_it Piotr Zybura
fot.: Mateusz Olczyk © Arch_it Piotr Zybura
Do europejskich trendów wartych odnotowania należą:
— redukcjonizm: estetyczny minimalizm oraz środowiskowo odpowiedzialna redukcja nakładów i materiałów;
— elastyczność mieszkań: to jest takie kształtowanie układów lokali, aby możliwa była ich łatwa adaptacja do zmieniających się potrzeb mieszkańców;
— projektowanie z myślą o zrównoważonym rozwoju poprzez uwzględnienie systemów energooszczędnych, zastosowanie materiałów trwałych i ekologicznych, intensywne wykorzystanie zieleni;
— innowacyjne rozwiązania w zakresie nietypowych sposobów zamieszkiwania (mieszkania wielopokoleniowe, kolektywne formy mieszkania, takie jak na osiedlu Hunziker Areal w Zurychu);
— projektowanie przestrzeni wspólnotowych (świetlice, warsztaty, ogrody) oraz pomieszczeń przeznaczonych do pracy dla mieszkańców.
Braniborska 44-52 Wrocław | proj.: Arch_it Piotr Zybura
fot.: Mateusz Olczyk © Arch_it Piotr Zybura
Dobra i innowacyjna architektura mieszkaniowa ma szansę zaistnieć szerzej, ponieważ zmieniają się oczekiwania użytkowników (chociaż niestety spada też ich siła nabywcza!) oraz świadomość projektantów i inwestorów (powoli!). Impulsem rozwojowym powinny być — chociaż niestety są bardzo rzadko — przedsięwzięcia niekomercyjne, takie jak społeczne inicjatywy mieszkaniowe, mikrowspólnoty inwestycyjne wspierane odpowiednim finansowaniem.
Braniborska 44-52 Wrocław | proj.: Arch_it Piotr Zybura
fot.: Maciej Lulko © Arch_it Piotr Zybura
Piotr Zybura
arch_it piotr zybura architektura+design
