Gra o miejską przestrzeń trwa. Czy tracimy właśnie jednego z ważniejszych graczy w tej potyczce? Na to wygląda, w kilku polskich miastach, w związku z nowelizacją Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, do końca roku rozwiązane zostaną Miejskie Komisje Urbanistyczno-Architektoniczne.
MKUA lub GKUA, czyli Miejska / Gminna Komisja Urbanistyczno-Architektoniczna to wewnętrzne ciało doradcze powoływane w jednostkach samorządu terytorialnego w sprawach planowania i zagospodarowania przestrzennego. Ich istnienie, jak pisał prof. Rafał Matyja, ma sens przede wszystkim jako procedura obiektywizacji decyzji — zgodnie z założeniem grono ekspertów wypowiadać się ma na temat przestrzeni, opiniować decyzje i doradzać samorządowi w kwestii możliwych kierunków rozwoju. Zastrzeżenia wzbudzał jednak dotychczas brak transparentności działań i dostępu do opinii gremium.
Miejskie Komisje Urbanistyczno-Architektoniczne są postrzegane jako fachowe wsparcie władz miasta, a nie jako wsparcie dla gminy (wspólnoty mieszkańców) i kolegialny strażnik interesu publicznego. Dlatego podstawową zmianą prowadzącą do wzmocnienia czynników obrony interesu publicznego byłoby nadanie ich pracom większej transparencji, a także nadanie im charakteru instytucji doradztwa publicznego, niezwiązanego wyłącznie ze wspieraniem organów władzy wykonawczej. Konieczną zmianą jest wprowadzenie zasady podawania do informacji publicznej porządków obrad, opinii MKUA oraz — w sprawach spornych — przedstawianie także stanowiska mniejszości komisji — apelowali autorzy raportu „Wzmocnienie czynnika społecznego i merytorycznego w kształtowaniu przestrzeni miejskiej”.
Więcej o roli MKUA w debacie o przestrzeni miejskiej przeczytać można w listopadowym numerze A&B: Gra o miasto
Nowelizowana ustawa z 7 lipca 2023 roku wprowadziła sporą zmianę dotyczącą składu członków Komisji Urbanistyczno-Architektonicznych — odtąd miały w niej zasiadać jedynie osoby o wykształceniu i przygotowaniu fachowym związanym bezpośrednio z teorią i praktyką planowania przestrzennego, co — prawdopodobnie — wykluczałoby udział na przykład socjologów czy ekologów.
Tymczasem w kilku polskich miastach, zamiast nadania komisjom roli strażnika interesu publicznego, wprowadzono je w stan zawieszenia, informując ich członków o rozwiązaniu zespołów doradczych. Czy powołani zostaną nowi członkowie? Czy powstanie inny organ o podobnych zadaniach i obowiązkach? Na razie czekamy na rozwój wydarzeń i dalsze decyzje.
