O tym, że w miastach brakuje terenów zielonych mówi się coraz częściej, w jaki sposób można ją przywrócić? I jak zagospodarować już istniejącą? Olga Wasilewska z Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie opracowała koncepcje zagospodarowania terenów parku Konstytucji 3 Maja, zalewu Arkadia oraz brzegu Czarnej Hańczy w Suwałkach tak, by wykorzystać ich naturalny potencjał, a jednocześnie przeobrazić je w miejsce regeneracji i wzmocnienia więzi człowieka z naturą.
Współczesne miasta borykają się z szeregiem wyzwań związanych z projektowaniem terenów zieleni. Urbanizacja oraz tendencje do upraszczania przestrzeni publicznych prowadzą do ich schematyzacji i utraty lokalnej tożsamości. Tereny zieleni stają się jedynie dodatkiem do zabudowy, często pozbawionym głębszego związku z naturalnym krajobrazem i lokalnym ekosystemem.
Analiza wybranych przestrzeni pod kątem biofilności
proj.: Olga Wasilewska
biofiliczne Suwałki?
Koncepcja Biophilic City zakłada, że człowiek posiada wrodzoną potrzebę obcowania z naturą, a jej brak w miejskim otoczeniu wpływa negatywnie na zdrowie fizyczne i psychiczne. Celem pracy jest analiza zasad projektowania biofilnego oraz ich zastosowanie w kształtowaniu przestrzeni publicznych tak, by stały się one miejscem regeneracji, wyciszenia i wzmocnienia więzi człowieka z przyrodą.
Badania i projekty zostały przeprowadzone w Suwałkach, mieście o dużym potencjale przyrodniczym, który w wielu miejscach pozostaje niewykorzystany. Analiza istniejących terenów zieleni pozwoliła na wyodrębnienie obszarów, gdzie możliwość kontaktu z naturą jest najmniejsza.
Kompleksowe badania nad projektowaniem biofilnym pozwoliły autorce na precyzyjne określenie założeń koncepcyjnych oraz stały się kluczowym narzędziem w rozbudowanych analizach przedprojektowych
— komentuje promotorka pracy, prof. Agnieszka Jaszczak.
W oparciu o wyniki badań opracowano koncepcję zagospodarowania przestrzeni, której nadrzędnym celem było wkomponowanie naturalnych elementów krajobrazu w strukturę miejską oraz stworzenie warunków do wypoczynku i interakcji społecznych. Podstawowym jej założeniem było wykorzystanie naturalnego potencjału terenu i stworzenie miejsca przyjaznego odwiedzającym, które przez swoją różnorodność i atrakcyjność będzie przyciągało mieszkańców miasta. Jednocześnie zastosowane rozwiązania mają nadać przestrzeni nową, odmienną od dotychczasowej funkcję oraz uczynić ją miejscem umożliwiającym pełne doświadczanie natury poprzez szereg różnorodnych bodźców.
Analiza aktualnego wykorzystania przestrzeni
proj.: Olga Wasilewska
altana, nasadzenia i leśny klimat
Proponowana koncepcja opiera się na istniejącym układzie ciągów komunikacyjnych. Zachowano także umowny podział przestrzeni na część reprezentacyjną — zachodnią oraz bardziej swobodną, położoną po wschodniej stronie mostu. Elementem spajającym całość jest układ kompozycyjny roślinności oraz jej barwy podczas kwitnienia. Koncepcja przewiduje również zachowanie istniejącego drzewostanu. Głównym miejscem biernego wypoczynku stała się altana. Towarzyszą jej nasadzenia roślin ozdobnych, których dobór opiera się na wykorzystaniu gatunków w większości rodzimych, spotykanych w naturalnych siedliskach, a jednocześnie miododajnych i atrakcyjne pachnących. Z kolei ich sezonowa zmienność ma zapewnić atrakcyjność przez większą część roku. Głównym założeniem projektowym było także podkreślenie leśnego klimatu tej strefy. Drugą część założenia cechuje nieco odmienny charakter. Przeważają tu jednogatunkowe nasadzenia roślin tworzących barwne dywany w okresie wiosennym. Towarzyszy im rozległa łąka kwietna, a strefę przybrzeżną urozmaicają gatunki typowe dla siedlisk rzecznych. Bliski kontakt z wodą umożliwiają siedziska rozmieszczone przy samym brzegu rzeki.
otwarte przestrzenie i naturalny charakter terenu
Cechą charakterystyczną koncepcji projektowej jest brak ściśle wyznaczonych stref rekreacji. Otwarte przestrzenie i brak narzuconych rozwiązań mają zapewnić swobodę oraz zachęcać użytkowników do odpoczynku na trawniku, aktywności fizycznej czy spędzania czasu w inny, dowolny sposób oraz poruszania się nie tylko wyznaczonymi ścieżkami. Niewielkie przestrzenie, skryte wśród roślinności, mają zapewnić poczucie kameralności i intymności oraz wzbudzić ciekawość prowadzącą do odkrywania kolejnych miejsc. Zastosowane rozwiązania uczynią omawiany obszar bardziej atrakcyjnym, zróżnicowanym i oddziałującym na zmysły użytkowników, a zarazem nie ingerują w naturalnie ukształtowany teren, podkreślając jego charakter.
Koncepcja zagospodarowania terenu nad Czarną Hańczą
proj.: Olga Wasilewska
Projekt, wpisując się w założenia biofilności, wykorzystuje istniejący potencjał miejsca i wzmacnia jego wartości przyrodnicze. Dzięki zastosowaniu zróżnicowanej roślinności, elementów wodnych oraz organicznych form, przestrzeń ta stanie się nie tylko estetyczna, ale przede wszystkim funkcjonalna i przyjazna mieszkańcom. Nowo zaprojektowane tereny mają zachęcać użytkowników do częstszych odwiedzin, odpoczynku oraz aktywności na świeżym powietrzu, co w dłuższej perspektywie przyczyni się do poprawy jakości życia.
W projektach dotyczących trzech lokalizacji w Suwałkach wyraźnie dostrzegalna jest wrażliwość autorki na kontekst przestrzenny oraz zrównoważone podejście do ingerencji w krajobraz o wysokich walorach przyrodniczych. Dyplomantka nie tylko zachowuje charakter zastanej przestrzeni, ale umiejętnie go uzupełnia, wpisując się w kluczowe założenia biofilii — harmonijną współpracę człowieka z naturą oraz wnosząc do procesu projektowego to, co w biofilii najważniejsze
— dodaje prof. Jaszczak.
Praca została nagrodzona w konkursie Instytutu Metropolitalnego, Stowarzyszenia Polskich Architektów Krajobrazu (SPAK) oraz Miasta Suwałki, zajmując drugie miejsce.
