Projektowanie miejsc dla osób nieuleczalnie chorych wymaga szczególnej wrażliwości i zrozumienia ludzkich potrzeb. Hospicjum dla osób nieuleczalnie chorych to praca dyplomowa magisterska autorstwa Izabeli Ślazyk z Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, wykonana pod kierunkiem dr Manezhy Dost. Projekt redefiniuje sposób postrzegania hospicjum, łącząc je z przestrzenią miejską i społeczną.
lokalizacja
© Izabela Ślazyk
hospicjum w mieście – przełamanie marginalizacji
Tradycyjnie hospicja lokalizowane są na obrzeżach miast, w odosobnionych miejscach kojarzących się ze spokojem. Projekt w Krakowie przełamuje tę konwencję, integrując placówkę z miejską tkanką. Celem jest stworzenie przestrzeni, która nie izoluje pacjentów/pacjentek, ale zapewnia im poczucie uczestnictwa w życiu miasta. Bliskość ludzi i codziennego ruchu może pozytywnie wpływać na ich samopoczucie oraz budować społeczną akceptację i świadomość tematu przemijania.
zagospodarowanie terenu
© Izabela Ślazyk
Hospicjum zaprojektowano jako drugi dom dla osób chorych, w którym priorytetem jest komfort, poczucie bezpieczeństwa oraz bliskość natury. Koncepcja odwołuje się do idei humanizacji architektury – budynki i otoczenie mają wspierać użytkowników zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym.
przestrzeń, która łączy pokolenia
Istotnym założeniem projektu było przełamanie społecznego tabu śmierci. Dlatego w bezpośrednim sąsiedztwie hospicjum zaplanowano plac zabaw oraz ogród dla pawi, które pełnią rolę stref pośrednich między światem chorych a zdrowych. Wprowadzenie dziecięcej radości oraz kontaktu z naturą pozwala na stopniowe oswajanie tematu przemijania i życia w jego pełnym spektrum.
zagospodarowanie terenu
© Izabela Ślazyk
Ogród dla pawi działa jako bufor między pacjentami a placem zabaw, zapewniając intymność i możliwość wyciszenia. Współistnienie tych funkcji podkreśla naturalny cykl życia i buduje most między pokoleniami.
forma architektoniczna i symbolika
Obiekt zaprojektowano jako dominująco parterowy, co umożliwia pacjentom swobodne przemieszczanie się oraz dostęp do ogrodu i tarasów. Wyjątek stanowi część północna, gdzie dach stopniowo wznosi się ku górze – metafora duchowego uniesienia, symbolizująca przejście między życiem a śmiercią.
Bryła hospicjum została rozcięta na dwie części, tworząc przestrzeń inspirowaną korytem rzeki. To rozwiązanie podkreśla płynność życia i umożliwia zachowanie intymności pacjentów bez ich izolowania. Przeszklone przestrzenie pozwalają na kontakt wzrokowy ze światem zewnętrznym, eliminując uczucie zamknięcia i odosobnienia.
wizualizacja
© Izabela Ślazyk
strefa modlitwy i medytacji – gra światła i cienia
Hospicjum to miejsce, w którym istotną rolę odgrywa duchowość. W projekcie przewidziano przestrzeń do modlitwy i medytacji, zaprojektowaną jako wyciszona strefa, w której światło pełni kluczową rolę. Światło naturalne dociera do wnętrza poprzez ruchome bloki, których przesunięcia kontrolują stopień nasłonecznienia i cienia. W ciągu dnia promienie słońca delikatnie przenikają przez otwory, tworząc atmosferę spokoju, natomiast nocą iluminacja sztuczna subtelnie podkreśla sakralny charakter miejsca.
Dzięki tej grze światła i cienia, przestrzeń staje się dynamiczna i odpowiada na potrzeby pacjentów/pacjentek, pozwalając im odnaleźć ukojenie i wyciszenie.
miejsce modlitwy i medytacji
© Izabela Ślazyk
przestrzeń prywatna – komfort bliskość natury
Pokój pacjenta jest sercem hospicjum, miejscem, gdzie osoba chora spędza najwięcej czasu. Projekt zakłada maksymalne dopasowanie tej przestrzeni do indywidualnych potrzeb pacjentów. Nad łóżkami umieszczono świetliki dachowe, które pozwalają na obserwację nieba – w dzień poruszających się chmur i ptaków, w nocy gwiazd. To rozwiązanie daje pacjentom poczucie ciągłości życia i bliskości natury.
Dodatkowym elementem są modułowe bloki, w których można zamiennie umieścić akwarium z rybami lub roślinność doniczkową. Wprowadzenie naturalnych elementów do pokoju ma działanie terapeutyczne, łagodzi stres i pozwala na lepsze radzenie sobie z chorobą.
pokój osoby chorej
© Izabela Ślazyk
integracja, nie izolacja
Projekt Izabeli Ślazyk to innowacyjna odpowiedź na wyzwania współczesnej architektury opieki paliatywnej. Integracja hospicjum z przestrzenią miejską, stworzenie miejsc wspólnych dla różnych grup społecznych oraz wykorzystanie światła i natury jako narzędzi terapeutycznych to podejście, które może zmienić sposób myślenia o placówkach dla osób nieuleczalnie chorych.
To przestrzeń, która nie kojarzy się z odosobnieniem i smutkiem, ale z ciepłem, empatią i harmonią – miejscem, gdzie życie, choć na ostatnim etapie, nadal ma swoją jakość i godność.
stopniowanie wysokości budynku od wejścia głównego, schemat
© Izabela Ślazyk
