Agata Kobus z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, zainteresowana historią schroniska górskiego na Lubaniu oraz przeprowadzonym w 2020 roku przez SARP oddział Kraków konkursem na jego modelowy projekt, postanowiła również podjąć to wyzwanie architektoniczne. Jej koncepcja nowego obiektu na Lubaniu nawiązuje do archetypu schronienia oraz interpretuje architekturę regionalną, skupiając się na charakterystycznych dachach krytych gontem.
historia schroniska i konkurs
Pasmem Lubania w Gorcach przebiega Główny Szlak Beskidzki, gdzie na trasie od Krościenka nad Dunajcem do Turbacza, nie ma stałych obiektów pozwalających na odpoczynek, nocleg czy schronienie. Polana na szczycie Lubań niegdyś oferowała taką pomoc turystom. W 1937 roku pod szczytem Lubania wybudowano schronisko, które w 1944 roku zostało spalone przez hitlerowców. Pozostały po nich tylko ruiny z przyziemia. W roku 1976 PTTK wybudowało nieco poniżej szczytu Lubania na Polanie Wyrobki, małe schronisko górskie, które w 1978 roku całkowicie spłonęło — opowiada Agata Kobus.
plan zagospodarowania terenu
© Agata Kobus
Jesienią 2020 roku na zamówienie Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego SARP oddział Kraków ogłosił międzynarodowy, jednoetapowy, realizacyjny konkurs architektoniczno-urbanistyczny, którego celem było uzyskanie najlepszego rozwiązania dla budynku modelowego schroniska górskiego na Lubaniu. Konkurs wygrał zespół w składzie: Sławomir Janas Pracownia ES‑JOT, Bartosz Pionka Pracownia Architektoniczna i Architekt Michał Włoskowicz. Aktualnie trwają prace nad kosztorysem i uregulowaniem własności gruntów. Pełne wyniki konkursu oraz jego wytyczne dostępne są tutaj. Obecnie w sąsiedztwie szlaków funkcjonuje baza namiotowa, usytuowana na polanie oraz wieża widokowa bezpośrednio umiejscowiona na szczycie.
schronisko charakteryzuje się czarnym dachem krytym gontem
© Agata Kobus
nowe spojrzenie na schronisko na Lubaniu
Agatę Kobus z Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej tak zaciekawił temat schroniska, a zwłaszcza jego historii, że spróbowała się zmierzyć z jego projektem w ramach dyplomu inżynierskiego. Jej praca powstała pod kierunkiem dr. Piotra Trębacza i dr. Rafała Mazura.
Celem mojego projektu było przeprowadzenie głębokiej analizy krajobrazu, proponowanych rozwiązań w konkursie i znalezienie jak najlepszej odpowiedzi architektonicznej dla odwiedzających to miejsce turystów, jak i dla otaczającej natury. Projektowany obiekt ma stać się naturalnym dopełnieniem zastanej przestrzeni krajobrazu i potrzeb rodzących się na szczycie góry — tłumaczy autorka.
rzut parteru projektowanego schroniska
© Agata Kobus
Założeniem urbanistycznym autorki była jak najmniejsza ingerencja w zastałe otoczenie, szanująca jego historię. Projekt zagospodarowania terenu kompleksu można podzielić na trzy części: budynek schroniska, bazę namiotową i część zabytkową — ruiny. Projektantka po przeprowadzeniu analizy poddała dyskusji planu miejscowy (ustalony 30 grudnia 2014 roku) i rozważyła inną niż sugerowana lokalizację budynku. Wszystko po to, aby uniknąć dewastacji zabytkowych ruin oraz zapobiec wycince drzew. Orientacja proponowanego budynku została dostosowana do ścieżek turystycznych biegnących przez teren działki i tym samym czyniąc schronisko jednym z przystanków na szlaku.
autorka duży nacisk projektowy położyła na konstrukcję
© Agata Kobus
dach jako archetyp schronu
Obiekt proponowany przez Agatę Kobus w swojej formie architektonicznej odnosi się do dachu ukazanego jako archetyp schronu, tworzącego zwartą formę. Autorka odnosząc się do książki Juliusza Żórwaskiego „O budowie form architektonicznych”, nawiązała do tematu form spoistych poprzez projekt dachu będącego symbolem schronienia.
schronisko składa się z czterech poziomów, a jego parter otwarty jest na otaczającą polanę
© Agata Kobus
Projektowane schronisko oferuje podróżnym letnią kawiarnię, restaurację, nocleg i miejsce, gdzie każdy może chwilę odpocząć. Budynek jest prosty zarówno w swojej formie, jak i palnie funkcjonalnym. Autorka otworzyła parter na sąsiadującą polanę, co może zachęcić do przebywania na świeżym powietrzu. Natomiast ruiny przedwojennego schroniska zostały podkreślone w postaci miejsca pamięci. Ważnym aspektem były także rozwiązania proekologiczne — świadomy wybór materiałów, rozwiązań budowlanych i instalacyjnych w obiekcie.
„w projekcie odwołuję się do charakterystycznej geometrii dachu i ją karykaturuję”
© Agata Kobus
kontekst regionalny inspiracją
Architektura regionalna okolicznych miejscowości jest bardzo zróżnicowana. Można zaobserwować w niej silną dominację dachu w bryłach budynków. Charakterystycznym elementem pokrycia dachowego jest zmiana kąta nachylenia w jej geometrii. W projekcie odwołuję się do charakterystycznej geometrii dachu i ją karykaturuję. Staje się on głównym tematem. Ważnym elementem w projekcie było zastosowanie materiałów, które w bezpośredni sposób nawiązują do najbliższego otoczenie, ale także takich, które z szacunkiem będą odnosić się do środowiska naturalnego w ramach architektury zrównoważonej. Dlatego też decyzją projektową było między innymi drewno, gont drewniany na pokryciu dachowym, czy tynk gliniany na elewacji — podsumowuje Agata Kobus.
