8 września 2023 roku ustrońskie piramidy zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. To kolejny cenny przykład modernistycznej architektury, który zostanie objęty ustawową ochroną.
Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków postanowił wpisać do rejestru zespół zabudowy sanatoryjno-uzdrowiskowej Ustroń-Zawodzie, wliczając 21 budynków znajdujących się na wyznaczonym obszarze. Projekt Aleksandra Franty, Henryka Buszko i Tadeusza Szewczyka zaczął powstawać jeszcze w latach 60. XX wieku. W uzasadnieniu wniosku czytamy:
Dzielnica leczniczo–rehabilitacyjna Ustroń–Zawodzie (powiat cieszyński, województwo śląskie), powstała w latach 1968–1988 (architekci: Henryk Buszko, Aleksander Franta, Tadeusz Szewczyk) jako zaplecze wypoczynkowe dla mieszkańców Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, stanowi ikoniczny przykład wczasowej architektury socmodernistycznej. Należy wskazać, że wartość całego założenia została wykreowana przy wykorzystaniu walorów malowniczego usytuowania, w miejscu stanowiącym atrakcję turystyczną regionu, po wschodniej stronie rzeki Wisły, w dzielnicy Zawodzie, położonej u stóp gór Równicy i Polanicy, w sąsiedztwie stacji kolejowej rozpoczynającej znakowane szklaki turystyczne w kierunku pd.-zach. na Czantorię Wielką i Stożek, na zachód na Równicę oraz na pd.-wsch. na Magurkę i Baranią Górę. Trasa jest powszechnie uważana za niezwykle urokliwą z uwagi na krajobrazowe piękno stoków zalesionych bukami. Od 1959 r. obszar włączono w beskidzki pas uzdrowiskowo-wypoczynkowy Ustroń–Wisła–Szczyrk i rozpoczęto jego zagospodarowanie architektoniczne.
załącznik do wpisu z mapą uwzględniający obszary chroniony
© Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach
Jak wskazuje konserwator, część zabytkowych budynków wymaga prac remontowych i konserwatorskich — niemniej większość obiektów zachowała swój charakter, kształtowany przez śląskich architektów.
Piramidy i jej twórcy kilka lat temu stali się bohaterami filmu dokumentalnego w reżyserii Ewy Trzcionki „Uzdrowisko. Architektura Zwodzia” — w filmie wystąpił jeden z projektantów, Aleksander Franta. O wyjątkowości architektury mówili na nagraniu między innymi Przemo Łukasik czy Robert Konieczny. Film dostępny jest w całości na platformie Youtube.
kontynuacja rozbudowy uzdrowiska
We wrześniu 2022 roku oficjalnie zaprezentowano plany rozwoju uzdrowiska. Prywatna firma, Grupa American Heart of Poland, postanowiła powierzyć zaprojektowanie kolejnych części kompleksu dwóm śląskim architektom — wnukowi jednego z twórców uzdrowiska, Maciejowi Francie (Franta Group) i Roberta Koniecznego (KWK Promes). O projektach rozbudowy na łamach A&B pisała Ola Kloc. Architekci odwołują się w swoim projekcie do rozwiązań proponowanych przez projektantów zabytkowego założenia.
Maciej Franta i Robert Konieczny zaprezentowali projekt rozbudowy uzdrowiska w Ustroniu Zawodziu
© Grupa American Heart of Poland
