Jest umowa i pierwsze wykopy. Dwie pieszo-rowerowe przeprawy powstaną wreszcie w Poznaniu. Planowany finał prac: rok 2025. Tak zwane Mosty Berdychowskie będą funkcjonalną rewolucją dla Starego Miasta, Ostrowa Tumskiego i prawobrzeżnego Poznania. Budowlańcy zaczną prace wkrótce, teraz działają archeolodzy.
Hałdy ziemi i wykopy oraz krzątający się wśród nich archeolodzy na południowym cyplu Ostrowa Tumskiego są pierwszą widoczną oznaką długo wyczekiwanej budowy, o której planach pisaliśmy już nie raz. Realizację pieszo-rowerowych Mostów Berdychowskich (zwanych wcześniej mniej precyzyjnie „kładką”) Miasto zapowiadało bowiem prawie dziewięć lat temu, ale dopiero w czerwcu tego roku podpisało umowę na wykonanie prac z firmą Budimex, która ma przeprowadzić inwestycję do końca 2025 roku. W styczniu wykonawca ten został wyłoniony w kolejnym przetargu (wcześniejsze zakończyły się fiaskiem, ze względu na zbyt dużą różnicę między zakładanym budżetem a propozycjami oferentów).
Mosty Berdychowskie w Poznaniu, wizualizacja, widok od południa w stronę katedry; po lewej: Stara Gazownia, po prawej: kampus Politechniki
© Miasto Poznań; projekt: konsorcjum ARPA Architektoniczna Pracownia Jerzego Gurawskiego, Błażej Szurkowski, Maciej Sokolnicki oraz Adam Turczyn
Realizowany będzie doprecyzowany projekt konsorcjum pracowni i projektantów: ARPA Architektoniczna Pracownia Jerzego Gurawskiego, Błażej Szurkowski, Maciej Sokolnicki oraz Adam Turczyn nagrodzony w konkursie architektonicznym z 2018 roku.
widok na miejsce pod przyszłe Mosty Berdychowskie z mostu św. Rocha; po lewej: Stare Miasto i gazownia, po prawej: kampus Politechniki, na wprost: cypel Ostrowa Tumskiego (miejsce trwających teraz wykopalisk)
fot.: Jakub Glaz
jedyny przyjazny
Nowa przeprawa połączy bezpośrednio Stare Miasto na lewym brzegu Warty, Ostrów Tumski oraz kampus Politechniki na prawobrzeżu. Pierwszy most długości 165 metrów zostanie przerzucony nad Wartą, dokładnie między zabudowaniami Starej Gazowni i parkiem w Starym Korycie Warty a południową częścią Ostrowa zwaną Zagórzem.
widok z parku w Starym Korycie Warty na miejsce budowy mostu nad Wartą
fot.: Jakub Głaz
Drugi, krótszy most (117 metrów) powstanie nad krótkim kanałem ulgi łączącym Wartę z rzeką Cybiną. Połączy Zagórze z ulicą Berdychowo rozdzielającą zabudowania Politechniki Poznańskiej i poprowadzi ku nieodległym terenom rekreacyjnym nad jeziorem Maltańskim. Po będącym również w planach ucywilizowaniu ruchu rowerowego na krótkim odcinku Berdychowa trakt stanie się wygodnym i ważnym połączeniem dla rowerzystów jadących do centrum z osiedli dzielnicy Rataje (będącej formalnie częścią administracyjnej dzielnicy Nowe Miasto).
widok na miejsce pod nowy most z Ostrowa Tumskiego; widoczny komin Starej Gazowni, przyczółek mostu powstanie po lewej stronie rampy widocznej pośrodku zdjęcia
fot.: Jakub Głaz
Powstanie w ten sposób wygodny i bardzo potrzebny trakt, który przybliży do siebie atrakcyjne tereny. Jeszcze przez wiele lat stanowić będzie jedyne przyjazne pieszym i cyklistom połączenie Starego Miasta z Ostrowem Tumskim, stojącą na nim katedrą, innymi zabytkami i — dalej — z dzielnicą Śródka. Obecnie jedyne dojście wiedzie mostem Chrobrego, częścią przeskalowanej trasy komunikacyjnej, która rozcięła miasto w latach 60. minionego wieku. Wąski chodnik, hałas, spaliny i kolizja ruchu pieszych z rowerzystami są tu wyjątkowo nieprzyjemne (cykliści powinni jechać jezdnią, ale grozi to staranowaniem przez samochody, których kierowcy za nic mają ograniczenia prędkości).
teren Starej Gazowni widziany znad muru na wysokości przyczółka nowej przeprawy; docelowo (termin nieznany) teren ten ma zostać funkcjonalnie połączony z parkiem w Starym Korycie Warty, Wartostradą i nowymi mostami
fot.: Jakub Głaz
dłużej i bez frankensteina
Trasa wiodąca przez jeden z nowych mostów będzie nieco dłuższa, ale o wiele przyjemniejsza i bardziej bezpieczna. Niechętnie patrzą na to połączenie jedynie mieszkańcy szeregowych domów z lat 60. XX wieku na Zagórzu. Ustronna i zaciszna dotąd enklawa graniczyć będzie z przyczółkami obu mostów i przestrzenią między nimi wzbogaconą o miejsca odpoczynku i małą architekturę.
enklawa szeregowych domów z lat 60. XX wieku na Zagórzu w Poznaniu
fot.: Jakub Głaz
To właśnie w jej obrębie działają obecnie archeolodzy, licząc, że uda się im odkryć co najmniej relikty dziewiętnastowiecznych fortyfikacji (w rejonie cypla stała pokaźna Reduta (fort) Radziwiłł rozebrana w początkach lat 50. XX wieku. Jest też dość nikła szansa na znalezienie śladów wcześniejszego osadnictwa, z czasów, kiedy przedlokacyjny Poznań rozwijał się właśnie w tym miejscu (do 1253 roku). Pozostaje mieć tylko nadzieję, że archeolodzy będą działać szybciej i sprawniej niż kilka lat temu, podczas przedłużanych ponad miarę wykopalisk w obrębie placu Kolegiackiego.
południowy cypel Ostrowa Tumskiego, prawy brzeg Warty; widoczne wykopaliska w miejscu przyszłego przyczółka mostu
fot.: Jakub Głaz
Wreszcie, last but not least, Poznań zyska elegancki, pozbawiony efekciarstwa element śródmiejskiego krajobrazu. Konstrukcje o lekkiej formie bez dodatkowych podpór w nurcie i terenie zalewowym wpiszą się dyskretnie w sylwety Starego Miasta i Ostrowa Tumskiego.
jeden z Mostów Berdychowskich
© Miasto Poznań; projekt: konsorcjum ARPA Architektoniczna Pracownia Jerzego Gurawskiego, Błażej Szurkowski, Maciej Sokolnicki oraz Adam Turczyn
Mało jednak brakowało, a przeprawa byłaby mostowym frankensteinem — topornym zlepkiem starych kratownicowych przęseł mostu kolejowego na południu Poznania (między Starołęką a Dębiną). Taki „recykling” lansowała osiem lat temu miejska konserwatorka zabytków. Po protestach środowiska architektonicznego oraz społeczników władze miasta zrezygnowały z niefortunnego zamiaru i rozpisały konkurs. Jest wreszcie realna szansa, że jego rezultat stanie się ciałem.
konieczna separacja!
Budimex opracowuje teraz finalną dokumentację techniczną. Być może, na tym ostatnim etapie, uda się odseparować w projekcie mostów ruch pieszy od rowerowego. Na taką konieczność wskazują od dawna aktywiści i specjaliści ze stowarzyszenia Rowerowy Poznań spodziewając się na przeprawie bardzo intensywnego ruchu cyklistów. Na razie odnieśli sukces w bliskim sąsiedztwie. Od miesiąca budowana jest wreszcie ważna droga o nazwie Rowerowa Trasa Solna wzdłuż wspomnianej już tu niebezpiecznej arterii komunikacyjnej z mostem Chrobrego.
budowa nowej drogi rowerowej wzdłuż trasy komunikacyjnej w ciągu ulic Estkowskiego, Małe Garbary, Wolnica, Solna; wschodni kraniec trasy, tuż za mostem Chrobrego
fot.: Jakub Głaz
Nowy odcinek zaczyna się, niestety, już za mostem, po zachodniej stronie (obecna szerokość mostu nie pozwala wytyczyć pasów rowerowych). Dalej biec będzie północnym obrzeżem Starego Miasta do ulicy Kulasa stanowiącej zachodnią część rowerowej obwodnicy śródmieścia. Planowany koniec prac: mniej więcej za pół roku.
