Postaciom i pracy twórczej architektek przywracane jest właściwe miejsce w kanonie architektury kolejnych państw. Niedawno ruszyła strona poświęcona czeskim twórczyniom działającym na polu architektury i planowania urbanistycznego. W internetowej bazie dostępne są ich biografie, dokumentacja najważniejszych projektów i podcasty. Planowana jest również poświęcona im książka.
Baza projektów czeskich architektek
zenyvarchitekture.cz
Pod koniec 2023 roku uruchomiona została platforma Kobiety w architekturze: Architektura i emancypacja w Republice Czeskiej po 1945 roku — baza danych i stronę internetową. Do tej pory tylko kilka czeskich architektek było znanych opinii publicznej. Temat ten był przedmiotem ograniczonej uwagi badawczej, a kompleksowy przegląd biografii architektek i ich pracy jest szczególnie nieobecny. Nowy internetowy katalog badawczy prezentuje 50 z planowanych około 100 biografii architektek wraz z listami ich prac, w tym galerią zdjęć prezentującą ich projekty. Informacje dotyczą m.in. Aleny Šrámkovej, Evy Jiřičnej, Zdenki Novákovej, Růženy Žertovej, Vítězslavy Rothbauerovej, Danieli Fenclovéj, Marie Davidovej, Jaromíry Šimoníkovej i wielu innych. Dodatkowo, pięć podcastów jest już gotowych do odsłuchania, a kolejne są w opracowaniu. Materiały dostępne są na stronie zenyvarchitekture.cz
Zdenka M. Nováková — Dagmar Šestáková, Chemapol Investa, Prague, 1966-1970
National Gallery in Prague
U podstaw projektu leżało pytanie, które odzwierciedlało własne doświadczenia jego autorek — czy to z praktyki, czy ze studiów: gdzie znikają kobiety tworzące architekturę i dlaczego nie są widoczne w dyskursie zawodowym i kanonie architektonicznym w takim samym stopniu, jak ich koledzy, pomimo faktu, że liczba absolwentek tej dziedziny stale rośnie? A także: kim są te (nie)widoczne kobiety i jakiego rodzaju prace tworzą?
Zdenka M. Nováková — Dagmar Šestáková, Chemapol Investa, Prague, 1966-1970
National Gallery in Prague
W oparciu o te pytania zaplanowano główne płaszczyzny badawcze. Celem pierwszej z nich, zmaterializowanej głównie w postaci bazy danych, była próba rzucenia światła na kariery zawodowe i twórczość wybranych architektek, z których wiele wciąż pozostaje w cieniu. Idąc za przykładem formowania się historii kobiet, autorki chciały dodać do architektonicznego kanonu przynajmniej kilka najważniejszych twórczyń w całym spektrum ich aktywności – od praktyki projektowej po życie osobiste. Zauważają przy tym, że zarówno „historia kobiet”, jak i „metoda biograficzna” są postrzegane jako przestarzałe z perspektywy teorii feministycznych, ze względu na ich konformizm i charakter zachowania podstaw konwencjonalnych metod historii sztuki. Dlatego też inne badania zostały poświęcone kontekstowi zawodu architekta i interpretacji konkretnych tematów przy użyciu metod interdyscyplinarnych i analiz genderowych. Wyniki tych analiz zostaną uwzględnione zwłaszcza w drugiej części projektu, monografii „Kobiety w architekturze”, której publikację zaplanowano na wiosnę 2024 roku.
Zdenka M. Nováková at the Academy of Fine Arts
Zdenka Nováková archive | NGP
Jesteśmy szczególnie wdzięczni architektkom, które zdecydowały się współpracować z nami w ramach projektu i podzieliły się z nami swoimi historiami życia, projektami, poradami i referencjami. Obecnie online dostępnych jest 10 biografii w języku angielskim i 50 w języku czeskim oraz ponad 230 projektów. Baza danych jest wciąż w budowie i będziemy dążyć do opracowania planowanych 100 biografii w ciągu tego roku. Planujemy również dodawanie kolejnych tekstów i podcastów.
Helena Huber-Doudová
Růžena Žertová, portrait
Brno City Museum collection | NGP
Baza danych i strona internetowa są integralną częścią kompleksowego projektu badawczego mającego na celu mapowanie i interpretację kreatywności kobiet w architekturze w kontekście zmian społeczno-politycznych w Czechach. Projekt kładzie silny nacisk na interdyscyplinarne powiązania i tematy, takie jak praktyka zawodu architektki oraz równowaga między życiem zawodowym i prywatnym. Przedstawia kobiety w całym spektrum ich ról, w tym architektek, teoretyczek, historyczek, projektantek, a także urzędniczek państwowych i mediatorek.
Jaromíra Šimoníková, relaxing facility with sundial, university campus, Prague-Suchdol, 1966
photo: Zdenka Vronská, Jaromíra Šimoníková archive | NGP
Badania były możliwe dzięki wsparciu Czeskiej Fundacji Naukowej i zostały przeprowadzone we współpracy Galerii Narodowej w Pradze (NGP) z Akademią Sztuki, Architektury i Wzornictwa w Pradze (UMPRUM). Autorkami badań i opracowań są Helena Huber-Doudová, Klára Brůhová, Petra Hlaváčková, Šárka Malošíková, Nikola Zahrádková i Barbora Řepková.
Biografie architektek
zenyvarchitekture.cz
