Koniec grudnia — bo wtedy kończyliśmy przygotowywać numer styczniowy — to najlepszy czas na wszelkiego rodzaju podsumowania. I jak co roku prosimy praktyków oraz krytyków architektury, żeby napisali, co w danym roku uważają za sukces, a co za porażkę. Robimy to w konwencji KITÓW I HITÓW. Dajemy naszym Autorom i Autorkom całkowitą swobodę wypowiedzi i wyjątkowo nie moderujemy tej dyskusji. Jesteśmy jej po prostu bardzo ciekawi.
Monika Arczyńska o hitach i kitach w 2021 roku
z numeru A&B 01|2022
HITY
zieleń
Trudno powiedzieć, czy to odreagowanie po lex Szyszko, miłość do natury po koronawirusowym zamknięciu czy po prostu wzrost świadomości ekologicznej, ale wygląda na to, że Polska zaczyna się w końcu nieśmiało zazieleniać. Gminy sadzą drzewa, ukute przez Jana Mencwela pojęcie „betonoza” stało się równie rozpoznawalne jak niegdyś „pasteloza”, a Kutno już nie kojarzy się z nocnymi przesiadkami, ale z pewnym projektem, który zainspirował wiele internetowych memów. Świadomość znaczenia zieleni rośnie, już chyba wszyscy wiedzą, co to retencja, planowane wycinki drzew są oprotestowywane, a petycje w sprawie zamiany parków na parkingi – wyśmiewane. Ba, nawet Centrum Dialogu Przełomy ma się zazielenić i to przez Roberta Koniecznego. Czekamy na slalom na rolkach między kwietnikami.
architektura dla ludzi
Etap wysokobudżetowych obiektów edukacji i kultury zamknął się wraz z zakręceniem kurka funduszy unijnych na ten cel. Ostatnie lata, w tym także mijający rok, były za to wyjątkowe pod względem jakości mniejszych, skromniejszych inwestycji o tych funkcjach. Biblioteka w Głuchołazach projektu pracowni Domiczów, szkoły i przedszkola – między innymi w opolskiej Malinie pracowni PORT czy niezmiennie rewelacyjne projekty xystudio – to tylko kilka przykładów jakości rzadko spotykanej w podobnych inwestycjach jeszcze dekadę czy dwie temu. Postpandemiczna potrzeba spotkań i integracji sprzyja powstawaniu kolejnych atrakcyjnych przestrzeni publicznych oraz gminnych Centrów Aktywności Lokalnej czy Międzypokoleniowej. W osiągnięciu wysokiej jakości projektów pomagają standardy i przedstawianie dobrych przykładów i praktyk, jak warszawska „Szkoła dobrze zbudowana” i szkolny temat tegorocznej WARSZAWY W BUDOWIE.
KITY
mieszkalnictwo
Porażka programu Mieszkanie+, ślimacze tempo rozwoju kooperatyw mieszkaniowych, siedemdziesięciometrowe domki bez pozwolenia na budowę i kolejne przykłady urbanistyki łanowej to tylko część mieszkaniowych słabości. A do tego wszystkiego szalony skok cen nieruchomości i niewielkie zmiany – pomimo pandemii – na rynku najmu krótkoterminowego sprawiają, że narracja o traktowaniu mieszkań nie tylko jako towaru, wydaje się niezrozumiała. Na osłodę mieszkaniowej biedy pozostają kolejne sensownie zaprojektowane TBS-y i moda na mieszkanie w kamienicach, dzięki czemu przedwojenna tkanka zaczyna podlegać solidnej modernizacji. Cieszy także wykorzystanie lex deweloper w słusznym celu (między innymi dla wprowadzenia mieszkań na monofukncyjnym Mordorze) i zamienianie obiektów poprzemysłowych w lofty z prawdziwego zdarzenia, ale to ciągle raczej rodzynki w cieście z dużym zakalcem.
mniej pieniędzy dla samorządów
Mniej pieniędzy w budżetach samorządów w związku z Nowym Ładem z dużym prawdopodobieństwem przełoży się na oszczędności na publiczne inwestycje. Chciałoby się dobrze zaprojektowanych mieszkań komunalnych, sensownych przestrzeni publicznych i ich dalszego zazieleniania, ale jeśli wrócą przetargi na dokumentacje, w którym jedynym kryterium będzie cena, trudno będzie pozyskać projekty wysokiej jakości. Łatwiej także podjąć decyzję o cięciach budżetów na partycypację czy edukację ekologiczną, bo nie wydają się sprawami pierwszej potrzeby. Ale może ta sytuacja przyniesie ożywienie działań oddolnych i sprawi, że mieszkańcy wezmą sprawy w swoje ręce.
