Beton, szkło i zieleń — to składniki, które złożyły się na jeden z najnowocześniejszych budynków akademickich w Polsce. Projekt Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH w Warszawie powstał w pracowni Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne Sp. z o.o..
Kampusy warszawskich uczelni dynamicznie się rozwijają. Uniwersytet Warszawski ma już za sobą kilka świetnych realizacji, w ostatnim czasie wzniesiono między innymi akademik na Służewcu zaprojektowany przez Projekt Praga czy budynek administracyjny na dziedzińcu Głównego Kampusu Uniwersytetu Warszawskiego powstały w pracowni 22Architekci, w kolejce są dwie następne — zaawansowane prace trwają nad Wydziałem Psychologii na Ochocie, a w listopadzie podpisano umowę z wykonawcą na budowę nowego budynku UW na Powiślu, którego projekt powstał w pracowni BBGK Architekci. Nie próżnuje Politechnika Warszawska, która w ostatnim czasie odnowiła gmach Instytutu Techniki Cieplnej przy ulicy Nowowiejskiej. W pędzie inwestycyjnym uczestniczyła również Szkoła Główna Handlowa, która właśnie udostępniła studentom i pracownikom nowy gmach przy ulicy Stefana Batorego 8 na Mokotowie.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH
Budynek Centrum Przestrzeni Innowacyjnej SGH powstał według projektu wyłonionego w konkursie zorganizowanym w 2017 roku przez Szkołę Główną Handlową pod patronatem SARP. Na konkurs nadesłano 27 prac, a ostatecznie jury pod przewodnikiem prof. Marka Budzyńskiego wybrało koncepcję przedłożoną przez pracownię Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne. Rozpoczęcie realizacji projektu przeciągało się, jednak 12 października 2022 roku wmurowano kamień węgielny na placu budowy. Oficjalne otwarcie, w którym uczestniczyły władze Szkoły Głównej Handlowej oraz innych warszawskich uczelni, przedstawiciele ministerstw i samorządu oraz grona studenckiego miało miejsce 3 grudnia bieżącego roku.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
akademickie sąsiedztwo
Okolica, w której powstało Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH, nazywane również budynkiem „S” jest częścią kampusu warszawskiej uczelni ekonomicznej, zaprojektowanego przez Jana Witkiewicza-Koszczyca. Przed II wojną światową, w zgodzie z planami opracowanymi przez zespół Tadeusza Tołwińskiego, tereny pomiędzy Polem Mokotowskim a Alejami Jerozolimskimi miały funkcjonować jako Dzielnica Nauki, w której skupione będą zabudowania warszawskich uczelni wyższych. W okresie odbudowy stolicy koncepcja ta zatarła się, dlatego dzisiaj budynek CPI oddzielony jest od reszty kampusu SGH przez wysokościowce osiedla Batorego-Wschód, wybudowanego w latach 60. XX wieku z projektu Ireny i Tadeusza Brygiewiczów. Mimo to, wkoło znajduje się sporo innych zabudowań, związanych z działalnością akademicką i studencką codziennością — tuż obok działa słynny studencki klub Stodoła, a od północy do działki, na której wybudowano CPI przylega z kolei stadion Politechniki Warszawskiej. Nowy budynek SGH uzupełnia też południowo-wschodni fragment otuliny Pola Mokotowskiego, jednego z najcenniejszych terenów zielonych w tej części miasta. I robi to w sposób niezwykle odpowiedzialny, zarówno pod kątem środowiskowym, jak i krajobrazowym.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
Centrum Przestrzeni Innowacyjnej jest budynkiem wzniesionym na planie kwadratu, posiadającym dwie kondygnacje podziemne oraz cztery naziemne. Na parterze, w strefie wejściowej, znalazły się przestrzenie wspólne, w których ulokowano usługi, miejsca rekreacji i odpoczynku. Są tutaj przestrzenie wystawiennicze, kawiarnie a w przyszłości być może właśnie tutaj znajdzie się dziekanat. Całość otwiera się na odwiedzających szerokim hallem, z którego można dotrzeć do poszczególnych pomieszczeń budynku oraz klatek schodowych prowadzących na pozostałe kondygnacje.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
Pomieszczenia dydaktyczne ulokowano na poziomie -1 oraz na pierwszym piętrze. Gmach CPI oferuje studentom oraz pracownikom uczelni 1000 miejsc w salach dydaktycznych. Tych jest 24, a pośród nich znalazło się również audytorium na prawie 140 miejsc, umiejscowione na pierwszym piętrze. Większość sal ulokowano wzdłuż ścian obwodowych CPI, przestrzenie w głebi kondygnacji zorganizowano w bardziej elastyczny sposób. Ważną częścią nowego budynku są przestrzenie coworkingowe, których wcześniej brakowało osobom studiującym na SGH. Na drugim i trzecim piętrze znalazły się z kolei pomieszczenia biurowe przeznaczone dla pracowników uczelni i innych związanych z nią struktur, a także instalacje techniczne.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
szklany sześcian i betonowa plecionka
Podstawowym środkiem wyrazu, którym operują elewacje budynku jest rytm oddzielających kondygnacje belek poziomych, pełniących rolę zielonych tarasów, oraz rozpiętych pomiędzy nimi belek ukośnych. Tuż za nimi znajdują się wielkopowierzchniowe przeszklenia, zapewniające odpowiedni dostęp do światła dziennego. Nowy budynek SGH wygląda jak szklana kostka otulona betonową plecionką. Zygzakowaty motyw elewacji znajduje również swój odpowiednik w strukturze wewnętrznej budynku — jest nim para klatek schodowych, komunikujących przestrzenie dostępne dla studentów. Ponad nimi znajduje się wysoka, pełna powietrza przestrzeń, którą oświetlają promienie słoneczne wpadające przez duże świetliki wprawione w płaski dach budynku.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
wirtuozeria betonu
Beton odgrywa istotną rolę w wielu elementach budynku. Wirtuozeria szkła i betonu, to określenie nieprzypadkowo stosowane w kontekście projektów wychodzących z pracowni prowadzonej przez prof. Bolesława Stelmacha. Betonowe elementy CPI występują w różnorodnych kształtach, fakturach i odcieniach. Podstawowym akcentem kolorystycznym jest tutaj ceglaste zabarwienie betonowych prefabrykatów oplatających elewacje. Starannie dobrany odcień oraz „schodkowy” motyw betnowoych belek korespondują z detalem kampusu projektowanego przez Jana Witkiewicza-Koszczyca, dobrze komponują się również z elewacjami pobliskiego klubu Stodoła.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
Wariacje na temat betonu pojawiają się również we wnętrzach budynku. Szczególnie efektowne są sale wykładowe umiejscowiona na poziomie -1, gdzie architekci zdecydowali się pozostawić surową, chropowatą powierzchnię betonu, z którego odlano ściany szczelinowe. Podziemne pomieszczenia rozjaśniane są przez kwadratowe świetliki, a wpadające przez nie światło podkreśla przestrzenną strukturę betonowego wykończenia. Bardziej finezyjnym betonowym akcentem są z kolei górne biegi schodów prowadzących na zielony dach — linie ich stopni potraktowano w niemal rzeźbiarski sposób, nawiązujący do zygzakowatego motywu belek opasających elewacje budynku.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
Nowy budynek SGH to jednak nie tylko beton. We wnętrzach znajduje się również mnóstwo drewna i szkła. To pierwsze optycznie ociepla znaczną część pomieszczeń — drewnem pokryte są podłogi, niektóre ze ścian, a przede wszystkim sufity. W przestrzeniach wspólnych ciągnące się pod sufitami instalacje ukryte są pod drewnianymi przesłonami z przecinających się pod kątem paneli, z kolei w salach dydaktycznych nad głowami studentów wiszą równoległe rzędy jasnych desek. Istotną rolę w budowaniu charakteru wnętrz budynku odgrywa również szkło. Dzięki znacznej liczbie szklanych ścian CPI wydaje się być obiektem niezwykle przestronnym — w środku jest mnóstwo światła, z wielu miejsc otwierają się widoki na umiejscowione powyżej i poniżej kondygnacje.
zieleń po trzykroć
Zieleń stanowi integralną część architektury Centrum Przestrzeni Innowacyjnej w Warszawie. Jej największe skupiska odnajdziemy w trzech miejscach. Pierwszym jest zielony dach dostępny dla użytkowników budynku. Obserwując go z powietrza, w szerszej perspektywie, odnieść można wrażenie, że przy Batorego wcale nie powstał nowy budynek, bo płaszczyzna zielonego dachu zlewa się z pobliskimi nieużytkami, murawą stadionu oraz pejzażem Pola Mokotowskiego. Praktycznie cała infrastruktura techniczna ukryta została pod warstwą zieleni — ponad rośliny wystają jedynie wyloty klatek schodowych, ciągnących się od podstawy budynku, aż po jego szczyt, oraz szklane balustrady. Pomiędzy nimi ciągnie się wyłożona drewnem ścieżka, pozwalająca spacerować studentom wśród zieleni.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
wiszące ogrody w Warszawie
Poniżej, na elewacjach, również znalazło się sporo przestrzeni dla roślin. W poziomych belkach oddzielających poszczególne kondygnacje wydrążone są głębokie na około 30 centymetrów donice, w których posadzono rośliny, między innymi pnącza. Te łagodnie opadają w dół, kontrastując z ceglastą barwą betonu, którym wykończono obiekt. Trudno oprzeć się wrażeniu, że nowy gmach SGH ma coś z wyobrażeń o wiszących ogrodach Semiramidy w Babilonie.
Centrum Przestrzeni Innowacyjnych SGH
fot.: Marcin Czechowicz © Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne
Rośliny wiszą jednak nie tylko na elewacji — we wnętrzu, wzdłuż ciągnących się przez całą wysokość budynku klatek schodowych, powstały wertykalne ogrody. Zielona ściana pnie się tutaj na ponad 18 metrów w górę. Wykorzystanie takiego rozwiązania ma szereg zalet — od poprawy jakości powietrza, poprzez wspomaganie regulacji temperatury w budynku, aż po korzystne działanie na samopoczucie osób przebywających wewnątrz Centrum Przestrzeni Innowacji. Taka struktura wymaga odpowiedniego utrzymania. W tym wypadku o dostarczanie wody oraz niezbędnych składników odżywczych dbają automatyczne instalacje. W podobny sposób zautomatyzowana jest praca pozostałych instalacji w budynku, którym zarządza inteligentny system BMS. To jedno z wielu rozwiązań na miarę XXI wieku, które znalazły swoje zastosowanie w nowym budynku SGH w Warszawie.
comeback w wielkim stylu
Szkoła Główna Handlowa od lat nie udostępniła studentom nowego budynku. Ostatnia inwestycja otwarta została w 2006 roku, kiedy uczelnia oddała do użytku tzw. budynek „C”, znajdujący się u zbiegu alei Niepodległości i ulicy Antoniego Madalińskiego, zaprojektowany przez Aleksandra Mirka. Wiemy jednak, że nie jest to ostatnie słowo uczelni w kwestii nowych budynków, które mogą zwiększyć potencjał kampusu w okololicach Pola Mokotowskiego — w miejscu, w którym przez 40 lat, do 2022 roku funkcjonował klub studencki „Park”, uczelnia planuje wzniesienie nowej struktury, w której znajdą się przestrzenie przeznaczone dla studentów i mieszkańców miasta. Co więcej, SGH powoli snuje plany dotyczące konkursu na całościowy projekt modernizacji kampusu na Mokotowie. Już teraz jednak uczelnia w zakresie rozwoju nie ma się czego wstydzić, bo nowy budynek Centrum Przestrzeni Innowacyjnej to architektoniczny comeback w wielkim stylu.
