Architektura handlowa
Architektura handlowa to centra handlowe, autonomiczne butiki, sklepy oraz showroomy, czyli przestrzenie, w których prowadzona jest sprzedaż. Spełnia jednak również funkcje poboczne.
determinanty i funkcje architektury handlowej
Rozwój architektury handlowej przez dekady uzależniony był od ustroju państwa, na obszarze którego występowała. Wprawdzie zarówno w tych komunistycznych, jak i kapitalistycznych służyła do zawierania transakcji, jednak dopiero uwolnienie od gospodarki centralnie planowanej przekształciło ją z miejsca zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w rezerwuar atrybutów lajfstajlowych, przestrzeń spędzania wolnego czasu i Augé’owskie nie-miejsce.
architektura handlowa w krajach komunistycznych
Komunistyczna architektura handlowa stanowi odłam budownictwa socrealistycznego, które narodziło się, a następnie rozprzestrzeniło w ZSRR i jego republikach satelickich. W wielu miastach dawnego bloku komunistycznego zachowały się relikty projektowania w tej manierze. Jednak obok nich powstało także wiele artystycznie wartościowych obiektów modernistycznych. W Polsce do takich należą wybrane pawilony PSS „Społem” i niektóre domy towarowe: katowicki ZENIT (projekt: Mieczysław Król, Jurand Jarecki), poznański tzw. Okrąglak (Marek Leykam), łódzki CENTRAL (Maciej Gintowt, Ewa Krasińska, Maciej Krasiński) czy krakowski JUBILAT (Jadwiga Sanicka).
kapitalistyczna architektura handlowa
Przełom nastał w latach dziewięćdziesiątych minionego wieku — upadek żelaznej kurtyny i otwarcie na globalizację spowodowały, że architektura handlowa w krajach kapitalistycznych zaczęła ulegać konwergencji. Skutki tego procesu są obserwowalne we wszystkich ośrodkach miejskich: każdej aglomeracji została oddana do dyspozycji co najmniej jedna galeria handlowa, zbudowana według podobnego schematu, co jej odpowiednik w innej szerokości geograficznej. Wiele przedmieść obrosło obłożonymi blachą falistą hipermarketami i marketami budowlanymi. Architektura handlowa zaczęła się namnażać.
zmiana języka nazewnictwa architektury handlowej
Transformacji ustrojowej i boomowi budowlanemu architektury handlowej towarzyszyła ewolucja języka służącego opisowi nowej rzeczywistości. Określenia takie jak dom towarowy czy pedet zyskały status lingwistycznych anachronizmów i zostały wyparte przez galerie handlowe, podobnie jak rzeczownik sklep utrzymał się w użyciu prawie wyłącznie w odniesieniu do tych z asortymentem spożywczym, podczas gdy inne dobra — zwłaszcza te luksusowe, z segmentu premium — oferowane są w butikach, salonach firmowych i showroomach.
estetyka architektury handlowej
Wraz z osiągnięciem przez gospodarkę światową fazy „turbokapitalizmu” — jak określił ją Edward Luttwak — zaczęto przywiązywać coraz większą wagę do oprawy przestrzeni, w których prowadzona jest sprzedaż. W związku z tym, że współcześnie nie mają już jedynie zaspokajać popytu, lecz także go generować, muszą być wizualnie atrakcyjne, a przy tym wzbudzać pozytywne emocje. Dlatego też ich projektowanie i urządzanie aktualnie wymaga wręcz talentu scenograficznego i umiejętności uzgadniania z regułami visual merchandisingu. W efekcie urzeczywistniają się nietuzinkowe realizacje: z jednej strony takie całkiem serio jak Ágora-Bogotá (proj. Architects Consorcio Bermúdez Arquitectos + Estudio Herreros) lub hybrydowa hala targowa w Rotterdamie (MVRDV), z drugiej — odwołujące się do poczucia humoru jak subtelne OKIO (Taller KEN) czy dosadne Owca i Pies z Tirau.
