Wszystko o Gaudim - wystawa, jakiej nie było

Kuba Głaz

24 stycznia '22

Grafika zapowiadająca wystawę "Antoni Gaudi" w poznańskim CK Zamek

źródło: CK Zamek Poznań

...

Czasy, kiedy secesja była przebojem retro minęły w Polsce ponad 20 lat temu, ale akurat twórczość Gaudiego zawsze warto poznać lepiej. Umożliwi to wystawa, która zostanie otwarta w Poznaniu na początku marca. Organizatorzy anonsują ją jako „pierwszą w Polsce” i „największą w Europie” ekspozycję poświęconą katalońskiemu twórcy.

Wyjątkowe budowle Gaudiego stały się w ostatnich dekadach ikonami, jedną z głównych atrakcji przeładowanej turystami Barcelony, obrazkami do powielania, gadżetami. Ta banalizacja zdaje się szkodzić głębszemu zrozumieniu jedynej w swoim rodzaju twórczości katalońskiego architekta. Cieszy zatem zapowiedź obszernej wystawy poświęconej artyście i jego dziełu, którą od 5 marca do 3 lipca będzie można zobaczyć w poznańskim Centrum Kultury Zamek. Kuratorką „największej w Europie” ekspozycji jest Charo Sanjuán Gómez, dyrektorka Aurea Cultura i Art – barcelońskiej instytucji od dekady zajmującej się m.in. organizacją wystaw poświęconych przede wszystkim Gaudiemu i Dalemu w Azji oraz Europie.

1. Fotografia Antoniego Gaudíego z legitymacji na Wystawę Światową w Barcelonie, 1888

©Institut Municipal Reus Cultura

2. Rzut fasady katedry w Barcelonie, 1882

©Arxiu Històric del Col·legi d’ Arquitectes de Catalunya

Poznańska wystawa, na której znajdzie się blisko 150 eksponatów (od planów, makiet, rysunków, przez rzeźby, meble, elementy architektoniczne i ceramikę po fotografie, wideo oraz mapping) ma przybliżyć i pomóc zrozumieć architekturę Gaudiego, ale nie tylko.

Był to artysta całościowy. Nie ograniczał się do architektury, budynków, ale dbał o najmniejsze detale: m.in. o rozwiązania praktyczne w domu, pozwalające dobrze żyć, z dostępem do światła, powietrza, zieleni – mówi Dorota Żaglewska z działu programów interdyscyplinarnych CK Zamek

sznurki i ciężarki

Na wystawie przyjrzymy się m.in. budynkowi spółdzielni La Obrera Mataronense, Pałacowi Güell, domom Calvet, Batlló oraz Milà i – oczywiście – świątyni Sagrada Família. Jak zapowiada Żaglewska, wystawa nie ograniczy się do oryginalnych rysunków, projektów czy mebli. Pokazane zostaną współczesne modele sławnych budynków oraz fotografie z różnych epok osadzające architekturę w zmiennym kontekście, co ma być szczególnie cenne dla tych widzów, którzy nigdy nie byli w Barcelonie. Obfitość eksponatów, które pokaże CK Zamek wynika z faktu, że kuratorka pozyskała je z nieprzeciętnie dużej liczby hiszpańskich kolekcji i instytucji.

Casa Milà – La Pedrera, makieta

Spotkamy się również z samym Gaudim, jako człowiekiem pełnym sprzeczności: głęboko wierzącym, ale sprzyjającym ruchom robotnicznym. Modernistycznym, śmiałym, można powiedzieć, ze nawet skandalizującym artystą, ale jednocześnie samotnikiem, wycofanym, w ostatnich latach życia poświęcającym się całkowicie Sagradzie Familii – informuje Żaglewska.

Wystawa pochyli się również nad tajnikami inżynierii. Bardzo interesująco zapowiada się prezentacja tzw. modeli funekularnych, czyli instalacji ze sznurów i obciążników. Gaudi, zwracając się ku gotykowi, szukał za pomocą tych modeli nowych rozwiązań konstrukcyjnych pozwalających uniknąć stosowania masywnych przypór. Efekty tych poszukiwań stosował potem przede wszystkim w Sagradzie Familii. Wystawa pokaże zresztą docelowy kształt jaki ma przybrać ta wciąż nieukończona sakralna budowla.

Model wielosznurowy – reinterpretacja badań Gaudíego nad siłami i naprężeniami konstrukcji, lina, ołów i stal

owady i zamczysko

Poznańska ekspozycja, która zajmie zamkową salę wystaw oraz pomieszczenia zachodniego skrzydła Zamku ma zaprezentować również spojrzenie na Gaudiego przez innych artystów i projektantów, a także – jak dopowiada Żaglewska - podkreślić hołd dla lokalności, śródziemnomorskiego otoczenia w którym żył Gaudi: światła, kamienia, organicznych form, z których czerpał inspirację.

Wydarzeniu ma towarzyszyć bogaty program edukacyjny poświęcony czterem aspektom. Pierwszy to świat, w którym tworzył Gaudi (dawna Barcelona, ruchy społeczne i polityczne oraz ówczesna literatura). Drugie to architektura i urbanistyka, w tym architektura sakralna. Trzecie zagadnienie będzie dotyczyć organicznych i biologicznych inspiracji (m.in. ważkami, ślimakami, gniazdami termitów, pajęczymi sieciami). Czwartym tematem będzie sama Barcelona – miasto-mit, mimowolna ofiara własnego sukcesu.

Zamek zapowiada również dwie bezpłatne wystawy towarzyszące. Pierwsza skupi się na związkach przyrody ze sztuką i architekturą, biorąc za punkt wyjścia fotografie owadów. Druga, osadzona silnie w lokalnym kontekście zaprezentuje rysunki architektoniczne z czasów budowy i licznych przebudów Zamku Cesarskiego. Będzie zatem okazja do interesujących porównań, biorąc pod uwagę fakt, że niemiecki, neoromański zamek w Poznaniu powstawał w tym samym czasie (1905-1910), co część ikonicznych projektów Gaudiego.