Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Prezentowana praca dyplomowa podejmuje tematykę oddziaływań sensorycznych w przestrzeni tkanki miejskiej i związane z tym zagadnieniem aspekty oddziaływania elementów kompozycji urbanistycznej na jakość życia człowieka w mieście.
masterplan
© Michał Ruman
„Najpierw my kształtujemy nasze budynki, a następnie one kształtują nas” — to słowa wybitnego brytyjskiego polityka Winstona Churchilla. Każda forma przestrzenna wykreowana przez architekta stymuluje nasze zmysły i oddziałuje na zachowania i emocje użytkowników. Relacje łączące człowieka i architekturę bazują na bodźcach generowanych przez otaczającą nas przestrzeń, a kanałami komunikacji architektury i człowieka są wszystkie dostępne ludzkie zmysły, jak zauważa Juhani Pallasmaa w swojej książce „Oczy skóry”. Szczególnym nurtem badań powiązań architektury i zmysłów jest proksemika, czyli dziedzina nauk psychologicznych badająca zależność przestrzeni materialnej i jej wpływ na percepcję ludzką. Proksemika opisuje postrzeganie przestrzeni jako proces poznawania miasta przez dostępne receptory, a następnie kodowanie jego obrazu w świadomości. W psychologii ten proces nazywany jest integracją sensoryczną. Psychika segreguje, rozpoznaje, interpretuje oraz łączy z sobą wspomnienia i doświadczenia otrzymane od wszystkich zmysłów, dostarczając w ten sposób informacji o otaczającej przestrzeni i tworząc pewne pozytywne lub też negatywne wyobrażenia na jej temat. Tak więc sensorykę można określić jako pewnego rodzaju mechanizm poznawczy tworzący szczególne wyobrażenia o tkance urbanistycznej. Co ważne, mechanizm ma charakter sprzężenia zwrotnego, człowiek kreuje najpierw przestrzeń architektoniczną, która odzwierciedla nasze emocje i determinuje przyszłe zachowania, na przykład kolejne procesy twórcze.
analiza poszczególnych elementów założenia
© Michał Ruman
„Najpierw my kształtujemy miasta, potem one kształtują nas”. Duński urbanista Jan Gehl parafrazując wypowiedź brytyjskiego polityka, przenosi rozważania na temat sensoryki do skali miejskiej. Urbaniści Kevin Lynch i Kazimierz Wejchert w swoich pracach badawczych identyfikują rodzaje struktur najsilniej oddziałujących na psychikę człowieka, a także charakteryzują ich formę i określają relacje, jakie pomiędzy nimi zachodzą.
Klasyfikują oni główne elementy kompozycji urbanistycznej, czyli: ścieżki (paths), krawędzie (edges), rejony (districts), węzły (nodes), dominanty (landmarks). Urbaniści kształtują tkankę miejską, korzystając z tego zestawu narzędzi. Spośród wymienionych najsilniejszym oddziaływaniem na użytkownika charakteryzuje się dominanta. Celem tego elementu jest krystalizacja układu poprzez organizację jego poszczególnych części. Wpływa to na czytelniejszy odbiór i identyfikację.
plan zagospodarowania terenu
© Michał Ruman
Rozważając tę problematykę, w pracy podjęto próbę nakreślenia nowego kierunku rozwoju dla dominanty przestrzennej. Powstaje autorski element kompozycji urbanistycznej, czyli dominanta centrotwórcza. Przyjmuje ona postać założenia wielkoskalowego o wyjątkowych cechach mających wywierać wpływ na użytkownika, stając się w ten sposób elementem kompozycji dominującym w całym układzie miejskim.
projekt wielofunkcyjnego założenia urbanistycznego w Warszawie
© Michał Ruman
Za tereny potencjalnej lokalizacji dominant centrotwórczych proponuje się obszary zdegradowane i odseparowane od układu przestrzennego miasta. Tereny te wymagają wieloaspektowej regeneracji, w tym poprawy jakości przestrzeni publicznej oraz implementacji zróżnicowanych funkcji. Współczesna dominanta powinna reprezentować wartości ponadczasowe, budować tożsamość miejsca i kreować szczególny charakter, stanowić symbol kulturowy i społeczny. Dominanta centrotwórcza ma na celu wprowadzać ład przestrzenny i kreować wysoką jakość życia. Swoim przekazem przestrzennym i ideowym ma przyciągać wszystkie zmysły, dostarczać przeżyć estetycznych, wzmacniać związek użytkownika z miastem oraz sprzyjać powstawaniu więzi i kontaktów międzyludzkich. Ta urbanistyczna forma ma szansę wytworzyć swojego rodzaju pole oddziaływań sensorycznych i przestrzennych.
projekt wielofunkcyjnego założenia urbanistycznego w Warszawie
© Michał Ruman
Zaprezentowana praca podkreśla istotę kształtowania sensualnej tkanki miejskiej sprzyjającej tworzeniu powiązań społecznych, pobudzaniu aktywności lokalnej oraz budowaniu tożsamości miasta. Jeżeli miasta w przyszłości staną się głównym środowiskiem życia człowieka, ważne jest, aby zaspokajały potrzeby funkcjonalne, należy też jednak zwrócić szczególną uwagę na sposób ich oddziaływania na psychikę człowieka, tak aby móc zapewnić użytkownikom jak najlepsze warunki do życia i jak najlepsze doznania.
projekt wielofunkcyjnego założenia urbanistycznego w Warszawie
© Michał Ruman
Michał RUMAN
Ilustracje: © Autor
