Praca zgłoszona na konkurs
„Najlepszy Dyplom Architektura”
Według oficjalnych statystyk policji każdego roku w Polsce 90 tysięcy osób staje się ofiarami przemocy domowej. Ponad 70 procent stanowią kobiety. Rzeczywista skala tej przemocy jest znacznie większa, szacuje się, że tylko jedna kobieta na siedem zgłasza się do odpowiednich władz.
W Polsce istnieje trzydzieści pięć schronień dla ofiar przemocy domowej, są to Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie. Ośrodki są otwarte całą dobę, przez cały rok i przyjmują osoby bez względu na sytuację ekonomiczną. Średni czas pobytu w ośrodku wynosi do trzech miesięcy, jednak w wyjątkowych sytuacjach może zostać wydłużony. Oprócz schronienia ośrodki oferują pomoc psychologiczną, prawną, socjalną, pomagają też w szukaniu mieszkania i pracy. Według standardu Konwencji stambulskiej na 10 tysięcy mieszkańców powinno przypadać jedno łóżko w schronieniu — w Polsce brakuje 99 procent łóżek dla kobiet dotkniętych przemocą domową (WAVE Network, 2018), co pokazuje dramatyczną sytuację kobiet w kraju.
współczynnik łózek na województwo
© Joanna Bokuniewicz
Kolejnym ważnym aspektem jest brak dostosowania istniejących ośrodków do pobytu osób z niepełnosprawnościami i osób starszych. Według danych z 2019 roku, 5 procent osób szukających schronienia w ośrodkach to osoby z niepełnosprawnością, a 8 procent — starsze. Niestety te grupy osób są statystycznie kilka razy bardziej narażone na bycie ofiarami przemocy domowej. Według analizy przeprowadzonej przez GREVIO, grupę ekspertów oceniającą postępy państw w zakresie wdrażania Konwencji stambulskiej, większość ośrodków nie jest dostępna dla osób starszych lub z niepełnosprawnościami, przez co mogą być one zniechęcone do szukania odpowiedniej pomocy.
aksonometria
© Joanna Bokuniewicz
idea
W projekcie została zaproponowana sieć nowych lokalizacji. Kolejnym krokiem było stworzenie listy wymagań i warunków dla nowych ośrodków dotyczących lokalizacji, programu, dostępności, charakteru, bezpieczeństwa i materiałów. Gdynia została wybrana do dalszego opracowania architektonicznego jako jedna z proponowanych nowych lokalizacji.
Głównym założeniem projektu była możliwość adaptacji budynku do wielu lokalizacji. Budynek składa się z modułów o wymiarach 3,5 na 3,5 metra, z których zbudowane są wszystkie funkcje dowolnie aranżowane w zależności od potrzeb i sytuacji terenowej. Głównym założeniem było stworzenie architektury, która nie będzie się narzucała swoją formą, kolorem i materiałem, nie będzie dominantą wysokościową ani kubaturową.
rzut parteru i elewacja
© Joanna Bokuniewicz
program
Myślą przewodnią było zaprojektowanie budynku dostosowanego do potrzeb każdej osoby szukającej tam schronienia, czyli dla kobiet, dzieci, osób starszych i osób z niepełnosprawnościami. Cały budynek stara się odpowiadać na potrzeby, zapewniając strefy o różnym stopniu prywatności. Dla kobiet i dzieci w tak trudnej sytuacji prywatność jest bardzo ważna, dlatego każda rodzina powinna mieć własny pokój. Wszystkie pokoje są wyposażone w modułowe meble do spania i przechowywania rzeczy osobistych, są też mała część dzienna i łazienka. Okna mają niskie parapety, tak aby zarówno małe dzieci, jak i osoby na wózku mogły swobodnie obserwować otoczenie.
rzut 2. piętra i wnętrze pokoju
© Joanna Bokuniewicz
Kuchnie dzielone są tylko przez dwie rodziny, co zapewnia prywatność, ale i daje możliwość rozmowy z innymi. Najbardziej publiczne przestrzenie znajdują się na skrzyżowaniu obu skrzydeł; wszyscy mieszkańcy mogą z nich swobodnie korzystać. Na każdym piętrze mieści się inna funkcja publiczna. Połowę mieszkańców schroniska stanowią dzieci w różnym wieku, dlatego zaproponowano między innymi salę zabaw dla najmłodszych dzieci, przestrzeń dla nastolatków oraz miejsce do nauki lub pracy.
sala wykładowa
© Joanna Bokuniewicz
Funkcje zlokalizowane na parterze wspomagają działanie schroniska. Są to: biura, poradnie i pomieszczenia warsztatowe. Istotne znaczenie w schronisku mają również przestrzenie zewnętrzne. Balkon służy jako półprywatna przestrzeń, którą kobiety mogą zaaranżować zgodnie z własnymi potrzebami i upodobaniami. Jest to również punkt, z którego mogą obserwować okolicę i to, co dzieje się w ogrodzie. Dodatkową funkcją jest klub sąsiedzki i plac zabaw. W takim miejscu mogłyby się odbywać otwarte spotkania, warsztaty, imprezy dla mieszkańców oraz kobiet i dzieci z ośrodka. Taka otwarta przestrzeń sąsiedzka mogłaby być dla kobiet i dzieci etapem przejściowym na drodze do usamodzielnienia się, a z drugiej strony zwiększać świadomość i uwrażliwiać mieszkańców dzielnicy.
sala dla dzieci
© Joanna Bokuniewicz
CLT
Proponowana konstrukcja budynku wykonana jest z drewna klejonego krzyżowo (CLT). Materiał ten jest bardzo trwały, łatwy w obróbce i montażu, ekologiczny, poprawia komfort i jakość powietrza wewnątrz budynku.
Joanna BOKUNIEWICZ
Ilustracje: © Autorka
