Zamiast byłego przystanku z bieda-parkingiem – publiczna przestrzeń z kawiarnią i centrum informacji. Do tego mała widownia i ekran letniego kina. Tak wygląda Przystanek Edukacja w Wieleniu zaprojektowany przez Neostudio Architekci.
Wieleń w północnej Wielkopolsce (niedaleko Czarnkowa) od kilku lat stopniowo zmienia się w ramach realizowanego konsekwentnie programu rewitalizacji. Efektem infrastrukturalnej części działań są już trzy transformacje miejskich przestrzeni – wszystkie autorstwa poznańskiej pracowni Neostudio Architekci (Bartosz Jarosz, Paweł Świerkowski). Pierwszą był Rynek z targowiskiem oddany do użytku w 2020 roku. Druga to prezentowany dziś Przystanek Edukacja otwarty w lipcu (projekt publikowaliśmy dwa lata temu). Trzecia, najświeższa inwestycja to Bulwary Nadnoteckie otwarte w sierpniu (projekt pokazywaliśmy tutaj, wkrótce zaprezentujemy efekty).
Przystanek Edukacja w Wieleniu, widok z ul. Kościuszki
fot.: Paweł Świerkowski © Neostudio Architekci
Na Przystanek Edukacja składają się pawilon z kawiarnią i miejskim centrum informacji oraz wielofunkcyjny skwer z kawiarnianym tarasem pomyślany jako miejsce spotkań, wydarzeń kulturalnych i projekcji filmów na świeżym powietrzu. Całość zajmuje niewielką przestrzeń przy ulicy Kościuszki, która stanowi komunikacyjny kręgosłup miasta (prowadzi w stronę mostu na Noteci i północnej części Wielenia). W poprzednich dekadach istniał tu przystanek autobusowy (przeniesiony na Rynek) z obsługującym go niewielkim pawilonem. Wyasfaltowana przestrzeń była wyjątkowo amorficzna i zaniedbana, służyła przed wszystkim jako dziki parking. Miejsce trafiło zatem na listę inwestycji do zrealizowania w ramach programu rewitalizacji – pod nazwą Skwer Usług Kultury „Przystanek Edukacja”.
Przystanek Edukacja w Wieleniu, widok z ul. Kościuszki, stan pierwotny i obecny
fot.: Paweł Świerkowski © Neostudio Architekci
arkadowa skóra
Najbardziej charakterystycznym elementem realizacji są żelbetonowe arkady stanowiące rodzaj fasady od strony ul. Kościuszki. Do sąsiednich niskich budynków handlowych nawiązują formą dachu, a do zdekapitalizowanej narożnej kamienicy po drugiej stronie ulicy Wybickiego – kształtem łuków podobnych do okien kamienicznego parteru.
Przystanek Edukacja w Wieleniu, kawiarnia na rogu ulic Kościuszki i Wybickiego; wnętrze kawiarni
fot.: Paweł Świerkowski © Neostudio Architekci
Wolnostojące arkady osłaniają lekki prostopadłościan kawiarni i centrum informacyjnego. Skąd taki zabieg projektowy? Bartosz Jarosz Neostudio Architekci tłumaczy:
Pierwotnie na skwerze nie miało być kawiarenki, którą miasto planowało urządzić w obszarze Rynku. Plany się jednak zmieniły. Ażurowe arkady, które miały domykać pierzeję i prowadzić w stronę skweru posłużyły zatem za rodzaj parawanu dla doprojektowanego później pawilonu. I tak, rozwiązanie stało się jeszcze ciekawsze – pawilon osłania skwer od hałasu ulicy Kościuszki.
Przystanek Edukacja w Wieleniu, widok z drona: po lewej ulica Kościuszki; widok z ul. Sienkiewicza
fot.: Paweł Świerkowski © Neostudio Architekci
Szkieletowa jednokondygnacyjna konstrukcja kawiarni jest w większości przeszklona; tylko jedną czwartą elewacji wykończono płytami włókno-cementowymi. Do kawiarni przylega taras, za nim znajduje się wielofunkcyjny skwer z centralnie posadzonym platanem-soliterem i rzeźbą „Noteckie Skrzydła” przy ul. Sienkiewicza. Do ściany sąsiedniego budynku przylega żelbetowa trybuna widowni wykończona kompozytowymi deskami. Można z niej oglądać m.in. filmy na ekranie umieszczonym na betonowym murze, który stanął wzdłuż ul. Wybickiego. Od strony ulicy pełni on funkcję ściany ogłoszeniowej i miejsca edukacji historycznej. Placyk w połowie został częściowo odbetonowany: w centralnej część nawierzchnię stanowi przepuszczalna nawierzchnia z drobnego żwiru. Druga część wyłożona jest betonowymi płytami ujętymi w granitowe krawężniki.
Przystanek Edukacja w Wieleniu, widok z ul. Sienkiewicza, kino na wolnym powietrzu; rzeźba „Noteckie Skrzydła”
fot.: Paweł Świerkowski © Neostudio Architekci
koniec budowania!
Dzięki tej realizacji (dodajmy: niskobudżetowej) centrum Wielenia zyskało kameralny punkt spotkań z pierwszą (!) w mieście kawiarnią, co ma pomóc w handlowym i gastronomicznym ożywieniu sąsiednich nieruchomości. Dość nieoczekiwanie skwer zyskał też całkowicie nową północno-wschodnią pierzeję. W miejscu dawnej kuźni stanął prywatny podcieniowy budynek przeznaczony na handel o formie udanie nawiązującej do charakteru okolicznej zabudowy. Natomiast dzięki masywnym arkadom i murowi-ekranowi zarówno pawilon, jak i skwer izolowane są od uciążliwego ruchu na ulicy Kościuszki.
Przystanek Edukacja w Wieleniu, sytuacja: po lewej ruchliwa ulica Kościuszki; szkic koncepcyjny
© Neostudio Architekci
Pewne zastrzeżenia budzi jedynie niedostatek niskiej zieleni. Jarosz tłumaczy:
Wynika to z programu założonego przez gminę. Rewitalizowane obszary mają służyć wielu aktywnościom, na które musi znaleźć się miejsce. Niemniej rozważane jest dostawienie kilku donic z zielenią. Trzeba też poczekać, aż podrośnie platan, który docelowo ma stanowić rodzaj zielonego parasola and znaczną częścią skweru. Zazieleniony jest dach pawilonu, na którym znajdują się również panele fotowoltaiczne. Bardzo chcieliśmy uniknąć nagrzewającej się papy i poprawić nieco mikroklimat.
Po oddanych do użytku inwestycjach Wieleń czeka na otwarcie ostatniej: Mediateki (według koncepcji Neostudio Architekci, ale projektowanej przez inne biuro). Na tym na razie zakończą się budowlane przedsięwzięcia w ramach programu rewitalizacji. Teraz władze planują skupić się na ożywianiu i utrzymaniu wybudowanych obiektów, tak by – zgodnie z duchem prawidłowo rozumianej rewitalizacji – wzmocnić aspekt społeczny, kulturalny i gospodarczy realizowanego od kilku lat programu odnowy miasta.
Jakub Głaz
Rewitalizację Wielenia burmistrzyni Elżbieta Rybarczyk prezentuje dziś (20.09. 202) szerzej na konferencji Poza metropolią w Pleszewie, nad którą Architektura & Biznes objęła patronat.
