Xylopolis: Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie to nowa inwestycja Województwa Podlaskiego, której intrygująca siedziba, umiejscowiona w Wasilkowie, ukończona zostanie w 2027 roku. Już teraz jednak przybliżamy bogatą historię prowadzącą do powstania instytucji oraz prezentujemy jej budynek, za którego projekt odpowiedzialne jest warszawskie studio architektoniczne WXCA.
droga do Xylopolis
Zaczątki Xylopolis związane są z organizacją Pawilonu Polskiego, prezentowanego na EXPO 2020 w Dubaju. Budowla oraz nierozerwalnie związana z nią wystawa poświęcone zostały drewnu, jako surowcowi, w którym polskie rzemiosło, sztuka oraz myśl inżynieryjna znajdują wyraz dla idei zrównoważonego rozwoju. W odpowiedzi na jeden z zadanych tematów — mobilność — architektki i architekci z WXCA – pracownia architektoniczna zdecydowali się zaprojektować budynek pawilonu wykonany w dużej mierze z tego właśnie materiału. Zaproponowany obiekt o strukturze modularnej, nadający się do bezstratnej rozbiórki, a następnie ponownego montażu i przystosowania do pełnienia nowej funkcji, stał się wzorowym przykładem zrównoważonej architektury o charakterze cyrkularnym. W słowach głównej autorki projektu, Marty Sękulskiej-Wrońskiej, Xylopolis jest nie tyle wystawą, czy budynkiem, co raczej opowieścią, która, jak możemy się przekonać, ciągnie się do dzisiaj. Jej przedłużeniem stanie się właśnie Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis.
Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis — wizualizacja Hallu
© WXCA
nowa siedziba
Ze względu na odmienną charakterystykę klimatyczną Dubaju oraz różniące się od polskich uwarunkowania prawne, podmioty odpowiedzialne za organizację budowy podlaskiego Centrum zadecydowały o potrzebie zaprojektowania nowego budynku, który będzie kolejnym rozdziałem opowieści, mającej swoje początki na EXPO 2020. Podobnie jak w przypadku Pawilonu, za koncepcję odpowiada studio WXCA, które zdecydowało się na zaproponowanie obiektu bazującego na założeniach znanych z dubajskiej wystawy. Analogicznie do pierwowzoru, wasilkowskie Xylopolis wykonane zostanie w znacznej mierze z drewna, które znajdzie swoje zastosowanie nie tylko w roli tematu ekspozycji, ale także materiału budowlanego, zaimplementowanego w elementach konstrukcyjnych, elewacji oraz wewnętrznych okładzinach. Zgeometryzowana, wsparta na trzech masywnych filarach bryła Centrum przepełniona jest symboliką — wspomniane filary, oprócz pełnienia funkcji pionowych ciągów komunikacyjnych, odwiedzającym kojarzyć się mają z trzema rozłożystymi drzewami. Dekorująca elewację rzeźba kinetyczna, poza wspomaganiem systemów HVAC budynku, budzi z kolei skojarzenia ze zjawiskiem murmuracji ptaków, które łącząc się w wielkie stada, wykonują efektowne podniebne manewry. Ruchomy charakter rzeźby, zmieniającej swoją formę dzięki uderzającym w nią podmuchom wiatru, przypomina o fizycznych aspektach zarządzania energią wewnątrz budynku, realizowanych przy pomocy pasywnych rozwiązań gospodarowania ciepłem oraz oświetleniem.
wizualizacja koncepcji zagospodarowania terenu wokół Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis
© WXCA
las możliwości
Najistotniejszą dla zwiedzających zmianą jest chyba jednak kubatura Xylopolis, które w odróżnieniu od Pawilonu Polskiego zaoferuje nie 2, lecz aż 6 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni użytkowej. Konsekwencją tej zmiany będzie przede wszystkim znaczna modyfikacja programu wystawienniczego oraz licznych atrakcji oferowanych przez Centrum. Xylopolis podzielone zostanie na trzy zasadnicze sekcje, odpowiadające najwyraźniej trzem wspomnianym już filarom, na których wspiera się budynek. Pierwszą z nich będzie Hall, którego koncepcja w największym zakresie odpowiadać ma temu, co zwiedzający mieli okazję zobaczyć na EXPO. W ramach wystawy opowiadającej o drewnie w polskim rzemiośle, sztuce i inżynierii, znajdą się tutaj między innymi wykonany przez interdyscyplinarny zespół Stół Polski, oraz malowana przez Leona Tarasewicza kompozycja, o jednoznacznie „leśnym” wydźwięku. Drugą strefą funkcjonalną Xylopolis ma stać się Agora Natury, która spełni zadanie przestrzeni dialogu, wyposażonej w salę dyskusyjną oraz audytorium. Najciekawiej prezentuje się jednak ostatnia z sekcji, nazwana „Kulturą Rzemiosła”, w ramach której powstaną wyposażone w specjalistyczny sprzęt przestrzenie rzemieślniczo-warsztatowe, umożliwiające zainteresowanym oraz zatrudnionym w Centrum wspólną pracę nad drewnem, wymianę doświadczeń oraz uczestnictwo w wydarzeniach. Pisząc o programie Xylopolis, nie sposób nie wspomnieć również o koncepcji zagospodarowania przestrzeni wokół Centrum — w ramach Archipelagu Xylopolis zaaranżowane zostaną amfiteatr, Park Sztuki oraz ogrody tematyczne, prezentujące występujące w polskich lasach biomy. Najbardziej spektakularnym elementem Archipelagu może stać się wieża widokowa, która pozwoli zwiedzającym na podziwianie skansenu architektury drewnianej, będącego częścią położonego na tej samej działce Muzeum Podlaskiej Kultury Ludowej, z którym zresztą Xylopolis prowadzić będzie ścisłą współpracę. Owocami tej współpracy, jak również wszystkich innych podmiotów zaangażowanych w powstawanie Xylopolis, będziemy mogli cieszyć się w 2027 roku, na kiedy planowane jest otwarcie Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie.
