Mateusz Kołacz– absolwent Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, zdobył grand prix w XXV edycji Ogólnopolskiego Akademickiego Konkursu na najlepszą pracę dyplomową roku – Architektura Betonowa 2024. Jego projekt „Transgraniczne centrum ochrony ekosystemu rzeki Bug przy granicy polsko-ukraińskiej w miejscowości Strzyżów”, stworzony pod opieką dr Przemysława Bigaja miał na celu stworzenie przestrzeni sprzyjającej twórczej myśli oraz wymianie doświadczeń naukowych i społecznych. O wynikach konkursu pisaliśmy na naszym portalu (Wyniki 25. edycji konkursu Architektura Betonowa na najlepszą pracę dyplomową z wykorzystaniem betonu).
Mateusz Kołacz z nagrodą
© Politechnika Krakowska
rzeka, która łączy
Projekt Mateusza Kołacza to coś więcej niż architektura – to wizja współpracy międzynarodowej i dialogu między kulturami. Usytuowane w zakolu rzeki Bug centrum zaprojektowano jako przestrzeń badawczą, edukacyjną i kontemplacyjną. Choć Bug jest rzeką graniczną, w koncepcji Kołacza stał się symbolem łącznika między Polską a Ukrainą.
Kluczowym elementem kompleksu jest kładka, która prowadzi w stronę granicy, lecz jej nie przekracza. Ten gest architektoniczny, jak podkreśla autor, jest wyrazem nadziei na wspólne działania i wzajemne zrozumienie: „Zamiast otwierać granice, należy budować mosty”.
makieta
© Mateusz Kołacz
od obrazu do bryły
Nagrodzona praca Kołacza wyróżnia się nie tylko funkcjonalnością, ale również głęboką inspiracją sztuką. Architekt czerpał z dzieła Ela Lissitzky’ego „Communication Workers, Remember the Year 1905”. Geometryczne formy z obrazu przekształcił w pełnowymiarowe obiekty architektoniczne, tworząc odważną kompozycję przestrzenną.
Autor tłumaczy, że takie podejście, oparte na pretekstach twórczych, pozwala architekturze zyskać nowy wymiar: „Forma budynku powinna nie tylko pełnić swoją funkcję, ale również nieść ukryte znaczenia, które odkryją wrażliwi odbiorcy”.
aksonometria
© Mateusz Kołacz
dialog z naturą
Architektura kompleksu w Strzyżowie stanowi wyrazisty kontrast wobec otaczającej przyrody. Głównym materiałem budowlanym jest beton, który w tej koncepcji odgrywa rolę „współczesnego kamienia”. Jego surowość i niedoskonałości dodają obiektom charakteru i wpisują je w brutalistyczny nurt projektowania.
Wyraziste akcenty kolorystyczne – czerwone kratownice muzeum, pomarańczowe elementy mniejszych obiektów czy antracytowe wieże widokowe – wprowadzają dynamikę i stanowią kontrapunkt dla naturalnych barw krajobrazu. Budynek laboratoriów, przypominający stalowy transatlantyk, dopełnia różnorodności materiałowej kompleksu.
przekrój B-B
© Mateusz Kołacz
architektura z przesłaniem
Projekt Kołacza jest odpowiedzią na współczesne wyzwania architektoniczne i ekologiczne. Autor podkreśla, że zamiast wtapiania architektury w krajobraz, lepszym podejściem jest tworzenie wyrazistego kontrastu, który uwypukla zarówno walory natury, jak i samej formy budynków.
Centrum w Strzyżowie to także przestrzeń współpracy naukowej i społecznej, gdzie polscy i ukraińscy eksperci będą mogli wymieniać doświadczenia na temat ochrony ekosystemu Bugu. Projekt promuje ideę zrównoważonego rozwoju, łącząc ochronę środowiska z edukacją i kulturą.
elewacje
© Mateusz Kołacz
nowe spojrzenie na granice
Nagroda Architektura Betonowa 2024 dla Mateusza Kołacza to zasłużone uznanie dla projektu, który łączy wizję artystyczną z przesłaniem społecznym. Transgraniczne centrum ochrony ekosystemu rzeki Bug to przykład architektury, nie tylko spełniającej swoją funkcję, ale także skłaniajacej do refleksji nad współpracą międzynarodową i relacją człowieka z naturą.
wizualizacja
© Mateusz Kołacz
Dzięki takiemu podejściu architektura zyskuje status nośnika idei, który łączy kultury i inspiruje do działania na rzecz ochrony środowiska. Nagrodzony projekt to dowód na to, że granice mogą być wyzwaniem, a zarazem motywacją do budowania mostów – zarówno tych fizycznych, jak i symbolicznych.
wizualizacja
© Mateusz Kołacz
