Materiały archiwalne dotyczące postaci Stanisława Deńki publikowane są w związku z premierą filmu o architekcie, której organizatorem jest Małopolska Izba Architektów RP.
Wspomnienie pochodzi z A&B 02/2022.
W latach 1980–1990 działała w Krakowie Akademicka Pracownia Architektury. Ta niewielka placówka, kierowana przez Stanisława Deńkę, stała się swoistym inkubatorem przedsiębiorczości, z którego wywodzi się wiele krakowskich firm architektonicznych.
Stanisław Deńko zgromadził wokół siebie zdolną młodzież. Dzięki jego postawie zawodowej i osobistemu zaangażowaniu pracownia stała się miejscem twórczej pracy, realizowano tu międzynarodowe konkursy i ambitne projekty architektoniczne. Charyzma lidera i powiew wielkiego świata sprawiały, że praca nad tymi projektami była dla wszystkich zaangażowanych niezapomnianym przeżyciem. APA otwierała dla studentów i młodych adeptów architektury niezwykłe jak na owe czasy perspektywy zawodowe i szanse realizacyjne. Od projektu konkursowego z roku 1982, na budynek ustawiony na placu La Defense w Paryżu, wzięło się logo pracowni — prosta bryła przypominająca taboret wpisany w sześcian.
W pierwszym okresie działalności w APA oprócz prac konkursowych powstawały również realizacyjne projekty architektoniczne, między innymi rewaloryzacja pałacyku Marfiego z równoczesną adaptacją na Bank Spółdzielczy Rzemiosła (R. Aleksandrowicz, A. Fedak i B. Podhalański, 1982) i budynek plombowy na rogu ulic Jakuba i Warszauera, na Kazimierzu (A. Jasiński i W. Oktawiec, 1984/1985). Zwieńczeniem tego okresu działalności pracowni była Grand Prix I Biennale Architektury w Krakowie, w grudniu 1985 roku, za projekt rehabilitacji Starej Gazowni na Kazimierzu (S. Deńko, R. Kuzianik, L. Matławska-Patyk, W. Oktawiec, M. Patyk i P. Wróbel). Była to praca charakterystyczna dla tamtego okresu: mocno obrysowana, bogata plastycznie i pełna historycznych odniesień.
Twórcza rehabilitacja zdegradowanego fragmentu Śródmieścia Krakowa — Starej Gazowni na Kazimierzu
© Archiwum prywatne
W 1986 roku pracownia weszła w nowy etap rozwoju: powstały etatowe zespoły zajmujące się realizacją zadań projektowych. Z tego okresu pochodzą między innymi projekty szkoły w Lubomierzu oraz adaptacji bożnicy Zuckera przy ulicy Węgierskiej na Teatr Telewizji Studio. W latach 1986–1988 w APA zostały owpracowane także projekty dla rejonu Dębniki–Zakrzówek. Autorami planu koordynacyjnego byli Krzysztof Bojanowski, Stanisław Deńko, Marek Dunikowski i Wojciech Miecznikowski. Chodziło o odtworzenie procesu spontanicznego narastania miasta poprzez zróżnicowanie charakteru poszczególnych budynków, dlatego, wzorem berlińskiej IBA, do udziału w opracowaniu poszczególnych projektów zaproszono wielu krakowskich architektów.
Zespół Mieszkaniowo-Usługowy „Zakrzówek” w Krakowie – Dębnikach
projekt: 1986–1988
autorzy koncepcji urbanistycznej: Krzysztof Bojanowski, Stanisław Deńko, Marek Dunikowski, Wojciech Miecznikowski autorzy w zespołach: Aleksander Böhm, Wojciech Chmielewski, Janusz Duliński, Witold Gawłowski, Małgorzata Gruszka, Dariusz Gruszka, Janusz Ingarden, Maria Misiągiewicz, Piotr Kałuża, Wojciech Kosiński, Dariusz Kozłowski, Marek Kuszewski, Robert Kuzianik, Krzysztof Kwiatkowski, Krzysztof Lenartowicz, Andrzej Lorenc, Anna Mróz, Stanisław Niemczyk, Zofia Nowakowska, Bogusław Piechnik, Jan Rączy, Wacław Seruga, Barbara Setkowicz, Krzysztof Skoczyński, Wacław Stefański, Janusz Trojanowski, Andrzej Wyżykowski, Iwona Zuziak, Zbigniew Zuziak
fot.: Stanisław Deńko
Niewątpliwie największym sukcesem pracowni z omawianego okresu była wygrana w zamkniętym konkursie architektonicznym na budynek nowego terminala lotniska w Balicach (S. Deńko, D. Gruszka, J. Duliński i P. Wróbel, 1988). Projekt ten stał się początkiem całej serii terminali i obiektów lotniskowych realizowanych przez architektów wywodzących się z APA.
Można kruszyć kopie o to, kto był w Polsce pionierem wolnego rynku usług architektonicznych, lecz niezależnie od punktu widzenia i obranych kryteriów trzeba przyznać, że Akademicka Pracownia Architektury działająca pod kierunkiem Stanisława Deńki była sprawnym inkubatorem przedsiębiorczości architektonicznej. Wywodzi się z niej wiele znanych krakowskich biur projektowych, wśród nich: APA Czech–Duliński–Wróbel, Wizja Stanisława Deńki, DDJM, Artur Jasiński i Wspólnicy, KKM Marka Kozienia, Q-Arch Roberta Kuzianika i Path Architecture Wojciecha Oktawca.
Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków-Balice
projekt i realizacja: 1989–1994
autorzy: Wizja, Akademicka Pracownia Architektury SSP „Żaczek”, Stanisław Deńko, Janusz Duliński, Dariusz Gruszka, Piotr Wróbel
zespół projektowy: Małgorzata Gruszka, stud. arch. Małgorzata Hodbod, stud. arch. Marek Trela
fot.: Stanisław Deńko
Artur JASIŃSKI
Stanisław Deńko — inne materiały w portalu A&B
- Studia, dyplom, Politechnika
- Era wielkich konkursów
- Wspomnienie wspólnych lat
- Znacząca współpraca poza schematami
- Szef, nauczyciel, mentor, przyjaciel
