Magdalena Czopka, absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej postanowiła poruszyć temat deficytu ośrodków dla osób z zespołem Downa i niepełnosprawnościami intelektualnymi w Polsce. Jej praca wykonana pod kierunkiem dr Małgorzaty Skrzypek-Łachińskiej to propozycja modułowego rozwiązania tworzącego cztery warianty zabudowań ośrodków. Projekt otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska za najlepszy dyplom magisterski oraz znalazł się w finale tegorocznej edycji konkursu im. Zbyszka Zawistowskiego„Dyplom Roku”, której wyniki poznamy 6 października.
Magdalena Czopka podzieliła pracę dyplomową na dwa kompatybilne elementy — analizę badawczą potrzeb przestrzennych dla osób z zespołem Downa i niepełnosprawnościami intelektualnymi, na podstawie której stworzyła drugi element — koncepcję modelowego, uniwersalnego sposobu projektowania ośrodka za pomocą architektury modułowej.
przykładowe lokalizacje ośrodków
© Magdalena Czopka
Ze względu na duży deficyt ośrodków dla osób zespołem Downa w Polsce oraz brak jasno sformułowanych wytycznych projektowych, chciałam stworzyć system modułowy, który w przyszłości mógłby ułatwić powstawanie takich obiektów. Często inicjatorami budowy są rodzice bądź stowarzyszenia, środki pieniężne są niewystarczające, a chętnych mieszkańców zdecydowanie więcej niż dostępnych miejsc. Mam nadzieję, że mój projekt, chociaż w jakimś stopniu poruszy ten temat i ułatwi to trudne zadanie. Głęboka praca badawcza pozwoliła mi wyodrębnić cztery warianty zabudowy ośrodków. Takie założenie projektowe ma na celu usystematyzowanie i unormowanie najbardziej istotnych aspektów takich placówek — tłumaczy architektka.
autorka zaproponowała cztery typy ośrodków
© Magdalena Czopka
Opracowane założenia różnią się między sobą lokalizacją, formą zabudowy i grupą użytkowników ze szczególnymi potrzebami oraz funkcjami znajdującymi się w danym ośrodku. Autorce zależało na tym, aby nie tworzyć zamkniętych na społeczeństwo enklaw, tylko miejsca sprzyjające integracji i oswajające pojęcie niepełnosprawności intelektualnej.
zielony dach punktowca i wejście główne do parterowca
© Magdalena Czopka
Jaki los czeka osoby chore po śmierci ich opiekunów? Kto zapewni im odpowiedni byt? Nie chodzi tu o minimum egzystencjalne, ale opiekę na odpowiednio wysokim poziomie, dbającą o wielopłaszczyznowy rozwój. Mało która niepełnosprawność jest tak obarczona mitami jak zespół Downa. Tymczasem jest to wada genetyczna, która powoduje zaburzenia w organizmie wymagające, podobnie jak inne schorzenia, odpowiedniego wspierania rozwoju — podkreśla autorka.
budowa modułu
© Magdalena Czopka
system modułowy jak klocki
Aby poszerzyć swoją wiedzę, Magdalena Czopka zdecydowała się na przeprowadzenie sondażu diagnostycznego. Podstawą do wytycznych projektowych modelowego ośrodka były wykonane przez nią wywiady: z istniejącymi placówkami wspomagającymi osoby niepełnosprawne intelektualnie, z psychologiem (konsultującym postępy pracy) oraz rodzicem dziecka z zespołem Downa.
Rozwiązaniem na wiele problemów, które zdołałam wyodrębnić po przeprowadzonych wywiadach, było stworzenie systemu projektowania takich ośrodków, które umożliwiają zminimalizowanie środków pieniężnych i nakładów czasowych ich realizacji, powodując wzrost liczby placówek — wyjaśnia architektka.
rodzaje modułów funkcjonalnych
© Magdalena Czopka
Proponowany system modułowy, niczym klocki łączy ze sobą poszczególne funkcje w całość. Każdy z modułów o wymiarach 6 na 6 metrów wykonany jest z drewna CLT i GLULAM. Moduły funkcjonalne dzielą się na cztery typy: ogólnorozwojowe (zapewniające takie funkcje, jak opieka i wsparcie, integrację ze środowiskiem zewnętrznym, rozwój i naukę oraz kontakt z naturą), podstawowe (zwierające pokoje mieszkalne, jadalnie, kuchnie i pokoje opiekunów), rozrywkowe i hobby (sport i rehabilitacja, sala muzyczna i taneczna, strefa artystyczna i kulturowa, sala kinowa), ekonomiczne i techniczne (miejsca pracy, lokalne na wynajem dla firm zewnętrznych, zabezpieczenia techniczne i stróżówka).
rodzaje ośrodków
© Magdalena Czopka
cztery typy ośrodków
Następnie autorka wyodrębniła cztery typy ośrodków, które powstaną dzięki połączeniu wybranych modułów funkcjonalnych. Są to: osada, parterowiec, plomba i punktowiec. Ośrodki zostały umieszczone w wybranych lokalizacjach w Gdańsku (plomba i punktowiec), Gdyni (parterowiec) i Sopocie (osada).
idea i cechy osady
© Magdalena Czopka
Osadę tworzą wolnostojące, parterowe domki w formie mieszkalnictwa chronionego, w których może mieszkać do dwudziestu jeden osób wraz z dwójką opiekunów. Ten tym zabudowy przypomina mikro miasteczko letniskowe, a w jego centrum znajduje się budynek z usługami.
domki mieszkalne i szklarnia na terenie osady
© Magdalena Czopka
Parterowiec przeznaczony jest dla ośmiu osób z niepełnosprawnością ruchową, natomiast plomba to czterokondygnacyjny budynek dla dwudziestu mieszkańców, uzupełniający zwartą zabudowę w centrum miasta. Ostatnim typem jest multifunkcjonalny punktowiec z dużą ilością zielonych tarasów i przedszkolem w parterze.
autorka zaprojektowała również szesnaście modułów elewacyjnych
© Magdalena Czopka
Podstawową zasadą, którą kierowałam się podczas projektowania, było przełamanie tematu tabu oraz pokazanie, że choroba jest naturalną częścią naszego życia. Zamiast udawać, że nie ma problemu, warto skupić się na jego minimalizacji i konkretnych rozwiązaniach. Zdaję sobie sprawę, że tematyka jest bardzo złożona na wielu płaszczyznach, jednak celem mojej pracy jest pokazanie możliwości, jakie niesie architektura, która może być również narzędziem do pomagania innym — podsumowuje Magdalena Czopka.
