Jak powinna wyglądać współczesna opera? Co czyni budynek kulturalną ikoną miasta? Takie pytanie postawili organizatorzy konkursu Opera by the sea. Paweł Frąckowiak, absolwent Politechniki Poznańskiej, odpowiadając na zadany temat, stworzył projekt on the axis. Jego propozycja otrzymała wyróżnienie Editor's choice.
Od wieków popularność spektakli teatralnych i operowych w całej Europie wytworzyła nową typologię obiektów zwanych operami. Stały się one kulturalnym centrum miasta, goszczącym legendarnych artystów i muzyków. Opery we Włoszech, Wiedniu, Niemczech i Anglii były jednymi z pierwszych, pełnych splendoru budynków, stanowiących wizytówkę miasta. Często wznoszono je w handlowej dzielnicy miasta. Uczestnictwo w operze było okazją społeczną, która ukazywała dobrobyt wyższej klasy średniej. Uczestniczenie w spektaklu operowym było oznaką dobrobytu wyższej klasy średniej.
projekt on the axis otrzymał wyróżnienie Editor's choice
© Paweł Frąckowiak
opera w Tallinie
Celem konkursu organizowanego przez platformę UNI było zaprojektowanie współczesnej opery dla stolicy Estonii. Budynek miał stać się ikoną architektoniczną, która przetrwa dziesięciolecia i stanie się kulturalnym centrum Tallina.
Jury w składzie: Johan Tali, Karli Luik, Jacques Ferrier, Bryan Schmidt, Pauline Marchetti, Pauline Marchetti, oceniało prace nadesłane z całego świata. Pośród nich znalazł się projekt on the axis autorstwa Pawła Frąckowiaka, który otrzymał wyróżnienie Editor's choice.
wyzwaniem projektowym było utrzymanie relacji pomiędzy krajobrazem nadbrzeża i architekturą miasta
© Paweł Frąckowiak
na osi miasta
Projekt on the axis — opera by the sea zlokalizowany jest nad brzegiem morza w Tallinie, stolicy Estonii. Praca Pawła Frąckowiaka była jednocześnie dyplomem magisterskim, wykonanym na Politechnice Poznańskiej pod kierunkiem dr hab. Magdaleny Gyurkovich. Ideą przewodnią projektu było uzyskanie obiektu o pożądanej wysokości istniejącej architektury nowoczesnej Tallina, przy jednoczesnym zachowaniu relacji z otaczającym portem i horyzontalnym krajobrazem. Podział na trzy bryły połączone wspólnym parterem zaowocował ciekawą formą w krajobrazie miasta i nabrzeża, nawiązującą do architektury morskiej oraz skrystalizował układ funkcjonalny.
budynek wyróżnia się dachem o obłych kształtach
© Paweł Frąckowiak
Celem, jaki postawił sobie architekt było zrewitalizowanie i uporządkowanie przestrzeni między portem miejskim a opuszczonym Linnahall. Konieczne było również stworzenie osi pomiędzy miastem a projektowaną architekturą. Spore wyzwanie projektowe stanowiło utrzymanie relacji pomiędzy krajobrazem nadbrzeża i architekturą miasta przy zachowaniu ikonicznego charakteru projektowanej opery.
założenie projektowe podzielone zostało na bryły składowe, połączone wspólnym parterem
© Paweł Frąckowiak
Proces projektowy autor rozpoczął od analizy kubatury poszczególnych przestrzeni opery, które przykrył dachem o płynnych kształtach. Wstępną koncepcję formy oparł na pionowym elemencie o pożądanej wysokości, widocznym z centrum miasta i tworzącym z nim oś. Założenie projektowe podzielone zostało na bryły składowe, połączone wspólnym parterem. W ten sposób zrównoważony został wpływ monumentalności budynku na krajobraz miasta. W dolnej części architekt zastosował lekkie przeszklenia mocowane na konstrukcji kratownicowej, nad nimi znajdują się obłe połacie dachowe.
Paweł Frąckowiak projektując bryłę budynku, równolegle opracował program funkcjonalny. Największy budynek obejmuje salę główną z widownią, scenę, kieszenie boczne, pomieszczenia pomocnicze oraz pomieszczenia dla artystów. Mniejszy z bloków zawiera małą salę na 400 osób i sale towarzyszące. Trzecia mieści sale prób dla baletu, orkiestry oraz osobne pomieszczenia do ćwiczeń indywidualnych. Całość połączona jest wspólnym parterem, stanowiącym główną komunikację między bryłami budynku oraz przestrzenie techniczne.
główna sala audiencyjna
wnętrze głównej sali audiencyjnej nawiązują do zewnętrznej formy budynku
© Paweł Frąckowiak
W sali głównej znajduje się 1949 miejsc, w tym 4 dla osób niepełnosprawnych. Jej wnętrze autor zaprojektował nawiązując do formy zewnętrznej budynku. Sufit wykonany jest z zakrzywionych powierzchni oświetlonych od wewnątrz. Balkony tworzą nieregularne, obłe formy wykończone okładziną akustyczną. Widownia została podzielona na cztery główne poziomy: audytorium dolne i górne oraz balkon I i II. Balkony zostały zaprojektowane tak, aby umożliwiać przedostawanie się dźwięku do wnęk w ich obrębie. Podwieszane i regulowane powierzchnie sufitów pełnią funkcje adaptacji akustycznej sali, umożliwiając regulacje i jej strojenie.
otwarcie widokowe na morze
Koncepcja zagospodarowania działki została oparta na relacji miasto-morze. Główne wejścia do budynku znajdują się od strony morza. Do opery prowadzą dwie drogi: pierwsza, zaprojektowana jako reprezentacyjny bulwar wzdłuż wybrzeża. Druga kieruje do przestrzeni ponad parterem między budynkami, zachowuje kompozycyjną oś otwarcia na morze.
zewnętrzne spiralne schody prowadzą do głównego wejścia znajdującego się na niższym poziomie
© Paweł Frąckowiak
Wzdłuż bulwaru znajduje się zejście do morza w postaci schodów z zielenią. Poprzez stworzenie alei drzew autor utrzymał i podkreślił połączenie z budynkiem Linnahall oraz z miastem. Od frontu opery znajdują się reprezentacyjne schody prowadzące do przestrzeni między budynkami, projektowanej jako miejsce imprez plenerowych oraz teren rekreacyjny. W tej strefie wzrok kierowany jest na krajobraz między budynkami, będący otwarciem widokowym w kierunku morza. Zewnętrzne, spiralne schody prowadzą do głównego wejścia znajdującego się na niższym poziomie.
