Tomasz Węgrzyn, absolwent Politechniki Śląskiej stworzył projekt mariny w Gliwicach będącej Centrum Turystyki i Edukacji Wodnej. Pomysł na zagospodarowanie gliwickiego portu otrzymał wyróżnienie w międzynarodowym konkursie UnIATA '21. Praca zdobyła także dwie drugie nagrody w konkursach: BIM Project 2020 w kategorii budynków użyteczności publicznej oraz w konkursie Prezydenta Miasta Gliwice na najlepszą pracę dyplomową.
Od początku XIX wieku w samym centrum Gliwic znajdował się port. Miał on nie tylko funkcję logistyczną, stanowił także, co ukazują historyczne zdjęcia i ryciny, jedno z miejsc, w których nad wodą mogli spotykać się mieszkańcy miasta. Tak samo, jak dawny Kanał Kłodnicki i jego malownicze wybrzeża umożliwiał spacery i spędzanie czasu w pobliżu wody. Obecnie miejsca te nie pełnią już swojej pierwotnej funkcji. Tomasz Węgrzyn postanowił przywrócić funkcje rekreacyjne temu miejscu, tworząc marinę w Gliwicach.
Jest to jednocześnie szansa na nadanie Kanałowi Gliwickiemu heterogenicznego charakteru poprzez jego wykorzystanie zarówno do celów transportowych, jak i rekreacyjnych oraz na rewitalizację zdehumanizowanych terenów poprzemysłowych — mówi autor.
projekt zbudowany jest wokół basenu portowego
© Tomasz Węgrzyn
architektura dobrostanu mentalnego
Ponieważ miejsce to ma rożnorodne funkcje i elementy składające się na program zespołu mariny, konieczne stało się jednoznaczne określenie jego nowej tożsamości. Po przeprowadzeniu analizy Tomasz Węgrzyn ustalił, że najważniejszym celem będzie stworzenie miejsca umożliwiającego spędzanie wolnego czasu oraz odpoczynek zarówno aktywny, jak i pasywny. Miejsca, które sprzyja relaksowi nie tylko poprzez swoją funkcję, ale także architekturę.
autor chciał przywrócić funkcje rekreacyjne terenom portu w Gliwcach
© Tomasz Węgrzyn
Podstawę mojego procesu projektowego stanowiły badania literatury z zakresu psychologii architektury, psychologii środowiskowej, percepcji przestrzeni oraz oddziaływania poszczególnych elementów i sposobów kształtowania przestrzeni na przebywające w niej jednostki i społeczności. Wyodrębnione na podstawie tych badań cechy, miały największy wpływ na ostateczną formę proponowanego budynku — tłumaczy architekt.
struktura fraktalna
Jako punkt wyjściowy projektu autor przyjął basen portowy. Wokół niego rozmieścił elementy kubaturowe, wydzielające przestrzenie wewnętrzne, jak i zewnętrzne, które przenikając się ze sobą, tworzą organiczny patchwork. Uzyskana w ten sposób ażurowość zapewnia swobodny dostęp do kanału z każdej strony oraz połączenia pomiędzy centrum, obszarami zielonymi a infrastrukturą, które funkcjonują jako afordancje środowiska.
projektowane elementy tworzą organiczny patchwork
© Tomasz Węgrzyn
Układ brył został zainspirowany występującą w przyrodzie strukturą fraktalną. W ten sposób powstał zorganizowany nieładu, co przyczynia się do postrzegania obiektu jako formy bardziej naturalnej, tworząc zdrowe środowisko życia człowieka. Sposób działania struktury fraktalnej pozwolił też autorowi na zhierarchizowanie przestrzeni zewnętrznych w zależności od poziomu ich prywatności. Poprzez rezygnację z wyznaczenia jednego reprezentacyjnego wejścia do „budynku gmachu” na rzecz wielu równoważnych sposobów eksploracji przestrzeni „budynku kompilacyjnego” sposoby i drogi komunikacji uległy demokratyzacji. Światło i cień, kształtowane przez przekrywające parter, porowate zadaszenie, funkcjonują tutaj jako niematerialne przegrody wydzielające przestrzeń w taki sposób, aby przyciągać użytkowników do istotnych, wyeksponowanych miejsc.
obiekty mają formę prostopadłościanów
© Tomasz Węgrzyn
rozczłonkowana bryła
Pomimo dużej złożoności całej struktury, poszczególne elementy kubaturowe ją tworzące sprowadzone zostały do bardzo prostych elementów prostopadłościennych, honorując jedną z cech określających architekturę sprzyjającą dobrostanowi subiektywnemu, w postaci kognitywnie łatwej w odbiorze, prostej formy — dodaje autor.
układ brył został zainspirowany występującą w przyrodzie strukturą fraktalną
© Tomasz Węgrzyn
Rozczłonkowanie brył korzystnie wpływa na postrzeganie skali obiektu, umożliwia też zmianę jego charakteru w zależności od pór roku i idących za nimi potrzeb. Kwestią równie istotną dla autora było zachowanie spójności, czytelności i tożsamości poszczególnych funkcji. W związku z tym horyzontalny układ funkcjonalny opiera się na jasnym wydzieleniu trzech głównych stref odpowiadających kolejno centrum edukacji, hotelowi i marinie. Priorytetem w kształtowaniu wertykalnego układu funkcjonalnego było natomiast oddzielenie elementów skupiających aktywność i rozlokowanie ich w parterze, tak aby wytworzyło się żywe centrum aktywności. Na piętrze przewidziane zostały funkcje, dla których istotna jest prywatność i zminimalizowanie hałasu, takie jak pokoje hotelowe i hostelowe.
interesującym elementem jest dach bagienny
© Tomasz Węgrzyn
materiały wpływające na zmysły
Autor potraktował z dużym szacunkiem zróżnicowanych kontekst miejsca. Czynniki niekorzystne, przyczyniające się do wzrostu napięcia i stresu, takie jak hałas, oddzielił barierą stworzoną przez organizację elementów zagospodarowania terenu. Czynniki pożądane, wspomagające regenerację zostały natomiast uwydatnione. Ingerencja w historyczną infrastrukturę techniczną kanału została zminimalizowana dzięki optymalizacji powierzchni basenu portowego. Dla architekta było również ważne odtworzenie walorów przyrodniczych dawnego rozlewiska rzeki Kłodnicy. Osiągnął to poprzez stworzenie wtapiającego się w krajobraz dachu bagiennego oraz wykorzystał roślinność szuwarową i wodę do wydzielenia przestrzeni wokół obiektu.
autor zminimalizował ingerencję w historyczną infrastrukturę techniczną kanału
© Tomasz Węgrzyn
Przy doborze materiałów, istotnymi czynnikami był ich wpływ na środowisko, ale także oddziaływanie na zmysły użytkowników, poprzez bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe czy wytworzony mikroklimat. W związku z tym większość z nich stanowi pochodne drewna, w tym konstrukcja z drewna klejonego czy izolacja termiczna z włókna drzewnego — mówi o zastosowanych materiałach Tomasz Węgrzyn.
konstrukcja wykonana jest z drewna klejonego krzyżowo
© Tomasz Węgrzyn
Konstrukcja, pomimo pozornej swobody, ściśle podporządkowana jest siatce modułowej. Najważniejsze jej elementy to ściany nośne z drewna klejonego krzyżowo (na parterze funkcjonujące jako tarcze), drewniany ruszt tworzący konstrukcję przekrywającej parter płyty stropowej oraz kubatury na piętrze o lekkiej konstrukcji szkieletowej.
Nagrodzony projekt został wykonany jako dyplom inżynierski w Katedrze Projektowania Architektury Mieszkaniowej i Użyteczności Publicznej pod kierunkiem dr hab. Grzegorza Nawrota, prof. PŚ.
