Katarzyna Owsiany, absolwentka Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, postanowiła zaadaptować dawny, modernistyczny budynek Cezasu (Centrali Zaopatrzenia Szkół) na Kreatekę. Jej propozycja to próba realizacji podstawowych założeń Nowego Europejskiego Bauhausu, wykorzystująca istniejące struktury i dająca nowe życie zapomnianym obiektom.
Prezentowany projekt powstał jako praca magisterska pod kierunkiem dr hab. Krzysztofa Bizio, prof. ZUT.
autorka zaproponowała nową funkcję dla dawnego budynku Centrali Zaopatrzenia Szkół w Szczecinie
© Katarzyna Owsiany
historia Cezasu
Cezas zlokalizowany przy ulicy Rayskiego 1 w Szczecinie został zaprojektowany przez Mariana Rąbka w 1967 roku. Pierwotnie pełnił funkcję pawilonu Centrali Zaopatrzenia Szkół, stąd też pochodzi jego skrót w nazwie. Po latach został przekształcony w pawilon handlowo-usługowy i taką funkcję pełni do dzisiaj. Jednym z większych problemów, które zwracały uwagę wielu mieszkańców, był wszechobecny chaos reklamowy. Cezas w całości pokryty był banerami reklamowymi, stając się ikoną braku szacunku do modernistycznych obiektów. Na terenie znajduje się też przejście podziemne, oddane do użytku w 1983 roku, jednak ze względu braku pomysłu na jego nową funkcję, pozostaje ono zamknięte dla mieszkańców — opowiada Katarzyna Owsiany.
zaplanowana rozbudowa miała pełnić klamrę pomiędzy dawnymi obiektami
© Katarzyna Owsiany
pomysł na modernistyczny budynek
Autorka postanowiła odciąć obszar opracowania odczynników degradujących przestrzeń, utrudniających wprowadzenie nowej funkcji, jaką jest Kreateka — miejsce łączące kreatywność, sztukę i ludzi. Głównym aspektem wpływającym na formę obiektu była chęć oddzielenia od parkingu zlokalizowanego obok Cezasu oraz połączenie budynku z przejściem podziemnym. Natomiast zaplanowana rozbudowa miała pełnić pewnego rodzaju klamrę pomiędzy tymi obiektami.
Kreateka, rzut poziomu 0
© Katarzyna Owsiany
Nowoprojektowana czterokondygnacyjna zabudowa wydziela wnętrze urbanistyczne, od istniejącej zabudowy o funkcji mieszkaniowej połączona jest z Cezasem. Projektowany obiekt składa się z dwóch kondygnacji podziemnych pełniących funkcję parkingu podziemnego, będącego alternatywną już istniejącego naziemnego. Nowa, zaprojektowana część jest elementem łączącym, zarówno istniejące obiekty, jak i funkcję.
Kreateka, elewacja północna
© Katarzyna Owsiany
zielona wieża filtrująca
Na terenie projektantka zaproponowała czterokondygnacyjną zieloną wieżę filtrującą powietrze. Wieża połączona jest z przejściem podziemnym oraz nowym obiektem i podkreśla wejście do Kreateki, jednocześnie oddzielając ją od ulicy Wyzwolenia. Wieża dotleniająca to także ogród wertykalny, będący zieloną barierą, która wpływa na jakość powietrza w okolicy.
autorka wprowadziła ażurowe elementy
© Katarzyna Owsiany
nawiązanie do historii
Wnętrze urbanistyczne zostało wydzielone za pomocą ażurowych elementów, nawiązujących do zwieńczeń modernistycznych obiektów Szczecina. Dla autorki niezwykle ważne było nawiązanie do zastanej struktury poprzez wprowadzenie detalu zaczerpniętego ze stylistyki sąsiednich budynków — w większości zabudowy modernistycznej z lat 1950-1970.
© Katarzyna Owsiany
Autorka wprowadziła również nową, ażurową obudowę Cezasu, która ma tymczasowo zabezpieczyć obiekt oraz stanowi element spajający kompleks budynków. Obudowa została zaprojektowana jako osobna struktura i można ją zdemontować bez ingerencji w strukturę.
Przejście podziemne zostało włączone w poziom -1 nowego budynku i pełni funkcje wystawienniczą oraz jest miejscem promocji młodych twórców z sektora przemysłów kreatywnych.
różne funkcje przejścia podziemnego
© Katarzyna Owsiany
drewno CLT, beton konopny i makramowe panele
Nowe obiekt architektka zaprojektowała w konstrukcji słupowo-belkowej z drewna CLT uzupełnionej niskoemisyjnym betonem konopnym. Beton wykorzystany jest w konstrukcji szachulcowej w ramie z drewna CLT. W części podziemnej ze względu na konieczność techniczną autorka zastosowała beton pochodzący z recyklingu.
ażurowa konstrukcja wykonana jest z makramy z bawełny
© Katarzyna Owsiany
Ażurowa konstrukcja osłaniająca Cezas oraz wieże dotleniającą wykonana jest z makramy z bawełny pochodzącej z recyklingu. Po zabezpieczeniu jej woskiem pszczelim z sąsiednich pasiek i uodpornieniu na czynniki zewnętrzne autorka uczyniła ją elementem charakterystycznym projektu, nawiązując również do charakterystycznych w okresie PRL-u popularnych w Polsce plecionek i makram.
Wnętrza zostały również wykonane z naturalnych, ekologicznych materiałów. Ściany pokrywa barwiony tynk wapienny, a podłogi to gliniane klepiska.
penele z ceramiki z recyklingu
Na terenie Szczecina i okolic znaleźć możemy wiele mozaik, które są potwierdzeniem kreatywnego i abstrakcyjnego myślenia artystów okresu modernizmu. Miały one przybliżać odbiorcę do sztuki, która może być sztuką codzienną — mówi absolwentka ZUT.
drewniane panele z motywem mozaiki
© Katarzyna Owsiany
Nawiązując do tego zabiegu, autorka wprowadziła ściany dwuwarstwowe. Zewnętrza warstwa ściany zaprojektowana została jako ściana z paneli, które mogłyby być częściowo panelami otwieralnymi. Ramy wykonane z drewna z recyklingu wypełnione są odpadami ceramicznymi z określonych zestawów elementów ceramicznych w sposób losowy. Wykonanie takich paneli możliwe byłoby przez użytkowników Kreateki i okolicznych mieszkańców. Projektantka uważa, że wpłynęłoby to na zwiększenie poczucia przywiązania do obiektu, ale także i na zacieśnianie więzi sąsiedzkich.
Wprowadzanie nowych elementów wiąże się z rozwojem przestrzeni i charakterystyką jej funkcjonowania. Miasto należy postrzegać jako organizm, który żyje, zmienia się, zmienia swoją strukturę na miarę odpowiedzi na potrzeby jego użytkowników. Kreateka ma być miejscem kreatywnym łączącym w sobie to, co stare i to, co nowe. Mój projekt ma być ukłonem w kierunku szczecińskiej architektury okresu PRL-u przy jednocześnie zupełnie nowym spojrzeniu na kwestie kształtowania przestrzeni czy doboru materiałów — podsumowuje Katarzyna Owsiany.
