Gabriela Kwasowska, Anna Krystkowicz i Marta Kozłow — studentki III roku Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej stworzyły projekt „Olfactory Night Garden — Celestial Scents”, który zdobył II miejsce w międzynarodowym konkursie projektowym „Olfactory Garden 2023”, organizowanym przez portal archiol.org. W tym samym konkursie praca „The Alphabet of Fragrances” zaprojektowana przez Dominikę Sikorę i Arianę Sawicką zdobyła jedno z czterech wyróżnień.
nagrodzona praca: „Olfactory Night Garden — Celestial Scents”
© Gabriela Kwasowska, Anna Krystkowicz i Marta Kozłow
konkurs „Olfactory Garden 2023”
Założeniem konkursu było stworzenie unikalnego doświadczenia sensorycznego, skoncentrowanego na stymulacji i zaangażowaniu zmysłu węchu. Ogród miał być starannie zaprojektowaną przestrzenią, gdzie odwiedzający mogliby eksplorować i doceniać różnorodność zapachów w harmonijnym, naturalnym otoczeniu. Uczestnicy i uczestniczki konkursu mieli opracować ścieżki oraz kluczowe elementy ogrodu, obejmujące rozmieszczenie roślin czy miejsc do siedzenia. Organizatorom zależało na doborze starannie wyselekcjonowanych gatunkach roślin, przyczyniających się do stworzenia różnorodnej palety zapachowej, z uwzględnieniem zmienności sezonowej, kompatybilności oraz wymagań pielęgnacyjnych. Propozycje miały również obejmować rekomendacje dotyczące odpowiednich materiałów na ścieżki, miejsca do siedzenia oraz inne elementy budowlane, które byłyby zgodne z ogólną wizją estetyczną i celami zrównoważonego rozwoju. Dodatkowo uczestnicy i uczestniczki mieli zaprojektować elementy edukacyjne, takie jak tablice informacyjne, przewodniki audio lub interaktywne wyświetlacze, dostarczając informacji na temat roślin. Prace konkursowe musiały zawierać również szczegółowe plany, przekroje, elewacje oraz widoki aksonometryczne.
wyróżniona praca: „The Alphabet of Fragrances"
© Dominika Sikora i Ariana Sawicka
„Olfactory Night Garden — Celestial Scents”
Wszystkie uczestniczki konkursu, a zarazem studentki III roku architektury swoje prace wykonywały pod kierunkiem dr hab. inż. arch. Jarosława Szewczyka, prof. PB z Pracowni Urbanistyki i Planowania Przestrzennego. Anna Krystkowicz wspomina:
Zapytałyśmy pana profesora Jarosława Szewczyka, czy mogłybyśmy wystartować w konkursie na ogród zapachowy i jednocześnie zdobyć zaliczenie i pan profesor się zgodził. Udział w konkursie był ciekawym wyzwaniem i możliwością zaprezentowania swoich pomysłów.
Postanowiłyśmy zaprojektować tylko „ziarno ogrodu", a następnie zaprosić projektantów i mieszkańców do wspólnego zaprojektowania jego kolejnych części — kolejnych „konstelacji ogrodowych", inspirowanych nocnym niebem, ale na początek skupiłyśmy się na niewielkiej części ogrodu, której układ odzwierciedla część konstelacji Małej Niedźwiedzicy.
– dodaje Marta Kozłow.
Zaprojektowałyśmy również trzy mniejsze pawilony w ogrodzie. Ich inspiracją jest kwiat konwalii (Convallaria majalis), owoc miechunki rozdętej (Alkekengi officinarum = Physalis alkekengi) oraz kwiat hiacyntowca zwyczajnego (Hyacinthoides non-scripta). Są to rośliny, które wydają się świecić w ciemności.
– wylicza Gabriela Kwasowska.
„Olfactory Night Garden — Celestial Scents” — rośliny użyte w projekcie
© Gabriela Kwasowska, Anna Krystkowicz i Marta Kozłow
Chciałyśmy stworzyć ogród nocny, dlatego ważne było, abyśmy wybrały kwiaty i rośliny, które kwitną i pachną nocą. Istotne było, aby część z nich była zapylana wieczorem i w nocy przez ćmy — nocne owady. Skupiłyśmy się również na wyborze roślin, które kwitną wiosną i latem, ponieważ założyłyśmy, że lokalizacja jest nieaktywna przez pozostałe części roku. Wszystkie rośliny i kwiaty mają podobne, stonowane, jednolite kolory. Ważne było, aby rośliny i kwiaty nie przyciągały uwagi swoimi kolorami, ale intensywnością ich kwitnienia i zapachu. Zaprojektowałyśmy również pawilony, w których zwiedzający mogą w pełni skupić się na doznaniach węchowych i zanurzyć się w zapachu kwiatów.
– wyjaśnia Anna Krystkowicz.
Pod względem geograficznym ogród umiejscowiłyśmy w Wasilkowie, mieście w północno-wschodniej Polsce na skraju Puszczy Knyszyńskiej. Stanowisko znajduje się w obrębie jednego z największych naturalnych obszarów chronionych w Polsce, Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Jest to strefa 6A mrozoodporności w skali USDA.
Podczas projektowania starałyśmy się dostosować nasz ogród do istniejącego terenu bez naruszania naturalnego krajobrazu. Dlatego naszym zamiarem było zaprojektowanie tylko ziarna ogrodu, a następnie zaproszenie projektantów i mieszkańców do wspólnego zaprojektowania jego kolejnych części.
– opowiada Marta Kozłow.
Ścieżki w ogrodzie mają przepuszczalne powierzchnie utworzone z naturalnych kruszyw. Są one zaprojektowane tak, aby nie utrudniać poruszania się osobom niepełnosprawnym. Jasne kolory ścieżek i oświetlenie ogrodowe w nocy zachęcają do zwiedzania i zapraszają do odkrywania nowych zapachów, zapewniając jednocześnie ich bezpieczeństwo.
– dodaje Gabriela Kwasowska.
„Olfactory Night Garden — Celestial Scents” — akonometria i elewacje
© Gabriela Kwasowska, Anna Krystkowicz i Marta Kozłow
Projekt ogrodu niesie też wartości edukacyjne.
Panele informacyjne to latarnie wykonane ze sklejki. Każdy panel jest dedykowany jednej z kluczowych roślin, które można znaleźć w ogrodzie, a także ćmie, która zapyla kwiat. Panele mają wycinane laserowo litery i ćmy. Panele są przenośne i mogą być zawieszone w różnych konfiguracjach w każdej pergoli. Interaktywne panele zapalają się, gdy się do nich zbliżasz.
– objaśnia Anna Krystkowicz.
Studentki zadbały o długoterminowe utrzymanie ogrodu.
Zdecydowana większość roślin wymaga codziennego podlewania, głównie przy gruncie. Należy unikać podlewania liści i kwiatów. Niektóre odmiany preferują wilgotną lub mokrą glebę, inne nie; dlatego rozdzieliłyśmy te gatunki. Wszystkie rośliny lubią stanowiska słoneczne. Poszczególne gatunki wymagają nawożenia raz lub dwa razy w roku, najczęściej jesienią. Nie lubią też chwastów, dlatego konieczne jest regularne pielenie.
Niektóre rośliny, a mianowicie „white wolf” oraz „One Night Queen”, mają być posadzone w zimowej szklarni, w pawilonie hiacyntowców. Rosną przy minimalnej temperaturze ok. 10-15°C. Nie wymagają przycinania, pielenia ani podlewania.
– wyjaśnia Marta Kozłow.
„Olfactory Night Garden — Celestial Scents” — pawilony ogrodowe
© Gabriela Kwasowska, Anna Krystkowicz i Marta Kozłow
Wyobraziły sobie również osoby przychodzące do ogrodu. Gabriela Kwasowska opowiada:
O północy introwertyk medytuje nad zapachami w małym pawilonie hiacyntowców; następnie idzie powoli wzdłuż krawędzi alejki i zatrzymuje się w następnym miejscu medytacji, kontemplując w ten sposób każdy pawilon. Ekstrawertyk z przyjaciółmi tańczy wokół kolistej alejki. Zapachy pomagają im poczuć jedność ze wszechświatem. Czasami próbują podążać za włochatą ćmą, odurzoną zapachem.
Dziecko wpatruje się z podziwem w gwiazdy. Subtelne zapachy pozwalają dzieciom marzyć. Czyż gwiazdy nie pachną?
Nagrodzone studentki: Gabriela Kwasowska, Anna Krystkowicz i Marta Kozłow
Fot. Dariusz Piekut/Politechnika Białostocka
Na międzynarodowy konkurs projektowy „Olfactory Garden 2023”, organizowany przez portal archiol.org wpłynęły 164 prace zespołów z całego świata, głównie studentów wydziałów architektury i architektury krajobrazu.
Wyróżnione studentki: Dominika Sikora i Ariana Sawicka
Fot. Dariusz Piekut/Politechnika Białostocka
