Pod koniec listopada 2023 roku w Krakowie odbyła się 16. edycja interdyscyplinarnych warsztatów studenckich, organizowanych przez Wydział Architektury Wnętrz krakowskiej ASP, Wydział Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Instytut Socjologii UJ i Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki AGH w Krakowie. Kierując się tematem „SUBCENTRA” uczestniczki i uczestnicy warsztatów NOWA PRZESTRZEŃ 2023, wybrali obszary Krakowa, które następnie przeprojektowali, posługując się ideą subcentrów i miasta odpornego. Efektem były przyszłościowe, „wizjonerskie” rozwiązania przestrzeni takich dzielnic jak: Czyżyny, Dębniki, Kazimierz, Kurdwanów i Ruczaj.
XVI edycja interdyscyplinarnych warsztatów NOWA PRZESTRZEŃ_SUBCENTRA 2023 organizowana Wydział Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie podejmowała temat projektowy pod tytułem „SUBCENTRA”. Do współpracy, tradycyjnie zaproszeni zostali studenci i studentki oraz kadra krakowskich uczelni: Wydziału Architektury Wnętrz ASP, Instytutu Socjologii oraz Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Katedry Mechaniki i Wibroakustyki Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Osiedle Podwawelskie
© Klaudia Drabczyk, Paulina Kawecka, Anastasiya Matsiuk, Julia Dudek, Anna Kropyvnytska, Kaja Stempin, Hubert Szotek, Karol Buchman
krakowskie subcentra
Ideą interdyscyplinarnych warsztatów jest zachęcenie studentów i studentki do nieszablonowego myślenia i eksperymentowania w zakresie projektowania przestrzeni miejskiej. Wyzwaniem 16. edycji warsztatów było opracowanie wybranego obszaru Krakowa na podstawie idei subcentrów.
Obrana tematyka warsztatów mocno nawiązuje do wypracowanych w modelu funkcjonalno-przestrzennym miasta obszarów centrum dzielnic w dokumencie Strategii Rozwoju Miasta Krakowa, jak również poddaje do dyskusji innowacyjne rozwiązania, które już dziś inspirują, a w przyszłości mogą zostać wykorzystywane w planach rozwojowych miasta — mówi prof. dr hab. Beata Gibała-Kapecka.
W warsztatach ważne jest wykształcenie krytycznego myślenia i zdolności do kwestionowania stereotypów związanych z kształtowaniem przestrzeni życiowej człowieka. W szczególności akcentowana jest problematyka „miejsc upamiętniania straty ekologiczno-klimatycznej” w kontekście tworzenia subcentrów i miasta odpornego.
Plac Wolnica
© Oliwia Dybczyk, Katarzyna Grzesiak, Weronika Mojecka, Anna Panasiewicz, Marek Szymala, Tomasz Turzański, Witold Żemełko, Bartłomiej Jaroch
Naszym założeniem jest danie przestrzeni do eksperymentowania i zgodę na porażki, tak by pozostał niedosyt myślenia, wyobrażania i tworzenia. Efektem są opracowania wizjonerskich ofert nowej przestrzeni jako wyobrażeń społeczno-przestrzennych, pomyślanych w kontekście długoterminowego rozwoju miasta i regionu, będące symptomatem koncepcji „imaginariów odporności” — kontynuuje prof. dr hab. Beata Gibała-Kapecka.
Finał warsztatów i prezentacja projektów odbyła się 14 grudnia 2023 roku w budynku Urzędu Miasta Krakowa w Sali Obrad Rady Miasta Krakowa. W warsztatach wzięło udział 47 studentów i studentek z trzech uczelni: ASP, Uniwersytetu Jagiellońskiego i AGH. Poniżej przedstawiamy rezultaty warsztatów i projekty wszystkich sześciu grup.
Osiedle AVIA Upgrade
proj.: Elżbieta Hyła, Iga Muśko, Patrycja Mytnik, Maria Przybyła (ASP), Nina Jakubowska, Oleksandra Ievenko (IS UJ), Patrycja Cichecka, Adam Ellwart, Aleksandra Sawczuk (WIMiR AGH)
[fragment opisu autorskiego]
Obszar, który nasza grupa wzięła pod uwagę, aby stworzyć na nim subcentrum to pas startowy na osiedlu AVIA. Wybrany fragment znajduje się w północnej części dzielnicy XIV Czyżyny. Zasięg obszaru interwencji obejmuje wschodnią część betonowej płyty o długości 440 m i szerokości 50 m. Budowę osiedla AVIA rozpoczęto w 2013, wówczas niemal wszystkie mieszkania objęte programem rządowym „Mieszkanie dla młodych”. Przełożyło się to na wysoki udział rodzin z dziećmi w profilu mieszkańców, których potrzeby zostały szczególnie uwzględnione w projekcie, nie zapominając jednak o innych grupach, jak osoby starsze czy nastolatkowie. W celu połączenia zróżnicowanych potrzeb oraz zrealizowania wszystkich oczekiwanych społecznie funkcji zaprojektowaliśmy dwie główne strefy: strefę aktywności i strefę spacerową. Strefa aktywności został przez nas podzielona na cztery części: wolna przestrzeń, strefa rozrywkowa, strefa relaksu, strefa dla dzieci. Taras osiedlowy to strefa spacerowa, zlokalizowana na wysokości od 3 do 5 piętra, między blokami, nad pasem startowym.
Zobacz pełną prezentację projektu: plansza 1, plansza 2, plansza 3, plansza 4, plansza 5
Aquacor Czyżyny
proj.: Pola Dąbrowska, Katarzyna Tokarz, Anastazja Wensierska (ASP), Kinga Jesionek, Daria Łysenko (IS UJ), Patrycja Kwiatkowska, Wojciech Olsza (IGiGP UJ), Norbert Kania (WIMiR AGH)
[fragment opisu]
Na lokalizację nowego subcentrum Aquacor wybrano niezagospodarowany teren pomiędzy Centrum Handlowym Nowe Czyżyny a placem targowym Tomex, znajdujący się na granicy dzielnic Bieńczyce i Czyżyny w pobliżu trójstyku z dzielnicą Nowa Huta. Jest to jedno z ostatnich niezabudowanych miejsc w okolicy, będące zielonym teren użytkowanym przez mieszkańców okolicznych bloków. Projekt zakłada stworzenie wielofunkcyjnej i ogólnodostępnej przestrzeni kulturotwórczej i rekreacyjnej, z uwzględnieniem historii trzech dzielnic. Centralnym elementem subcentrum jest pawilon z hologramami przedstawiającymi historię dzielnic. Projekt obejmuje także akustycznie poprawioną przestrzeń z wodospadem, który filtruje deszczówkę, a główny zbiornik wodny pełni funkcję centralnego punktu subcentrum. Akwen, zimą zamienia się w lodowisko, a latem służy jako miejsce zabaw i ochłody. Wieczorami oświetlane jest przez latające drony w kształcie kul, które w dzień pełnią funkcję elementów do siedzenia. Aquacor jest ogólnodostępnym, relaksacyjnym miejscem przyciągającym różne grupy społeczne i wspierającym holistyczny rozwój społeczności.
Zobacz pełną prezentację projektu: plansza 1, plansza 2, plansza 3, plansza 4
Osiedle Podwawelskie
proj.: Klaudia Drabczyk, Paulina Kawecka, Anastasiya Matsiuk (ASP), Julia Dudek, Anna Kropyvnytska (IGiGP UJ), Kaja Stempin, Hubert Szotek (IS UJ), Karol Buchman (WIMiR AGH)
Projekt na terenie Osiedla Podwawelskiego zakłada stworzenie woonerfu, czyli obszaru priorytetowo dedykowanego ruchowi pieszemu oraz rozbudowę placu targowego. Nowy pawilon z biblioteką, mediateką i kinem plenerowym ma pełnić funkcję wspólnototwórczą. Dodatkowo proponowane jest zielone patio położone na wysokości 12 metrów nad terenem targu, z meandrującą kładką, odzyskiem wody oraz akustycznymi rozwiązaniami. Wprowadzony wał ziemny ma nie tylko działać jako bariera dźwiękochłonna, ale także chronić siedlisko jeży. Całość projektu ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców, zwiększenie przestrzeni zielonych i biofilnych oraz redukcję hałasu.
Zobacz pełną prezentację projektu: plansza 1, plansza 2, plansza 3
Plac Wolnica
proj.: Oliwia Dybczyk, Katarzyna Grzesiak, Weronika Mojecka, Anna Panasiewicz (ASP), Marek Szymala (IGiGP UJ), Tomasz Turzański, Witold Żemełko (IS UJ), Bartłomiej Jaroch (WIMiR AGH)
Zespół przeanalizował Plac Wolnica pod kątem spełniania funkcji centrum lokalnego, zwracając uwagę na aspekty przestrzenne, funkcjonalne i społeczne. Brak cienia i miejsca przeznaczonego na odpoczynek i spotkani sprawia, iż plac nie jest miejscem przyjaznym mieszkańcom. Autorzy wykorzystali sąsiedztwo Muzeum Etnograficznego oraz zainspirowali się kwiecistymi, ludowymi wzorami, wprowadzając na plac formy geometryczne, rzucające refleksy świetlne i naturalnie wydzielające strefy o różnym przeznaczeniu. Zagospodarowany obszar dopełnia pawilon o delikatnej formie. Planowane są różnorodne inicjatywy kulturalne, targi, warsztaty. Ograniczenie dostępu samochodów, zamknięcie ulic wokół placu na rzecz deptaku, oraz wsparcie lokalnych przedsiębiorstw to kolejne elementy projektu.
Zobacz pełną prezentację projektu: plansza 1, plansza 2, plansza 3, plansza 4, plansza 5
Nowa Fala — Kurdwanów
proj.: Paulina Bednarz, Gabriela Błażejczyk, Patrycja Molska, Oliwia Tasiemska (ASP), Michał Chłopek, Jan Firlit (IS UJ), Jadwiga Hyla (WIMiR AGH)
Jako obszar interwencji został wybrany fragment terenu znajdujący się w pobliżu ulicy Wincentego Witosa 7 na Kurdwanowie. Na tej działce mieści się budynek sklepu Carrefour wraz z przylegającym do niego parkingiem. Analiza obszaru wskazała na duże natężenie hałasu, ruchu samochodowego i tramwajowego i brak przestrzeni multifunkcyjnej. Celem jest przekształcenie tego obszaru w przestrzeń kulturowo-artystyczną, otwartą i przyjazną dla różnych grup wiekowych. Planowane jest wprowadzenie różnych elementów, takich jak schody-teatr, podniebna serpentyna, stół społeczny, iluminacje, rozwiązania akustyczne i wykorzystanie energii odnawialnej. Większa część przestrzeni jest interaktywna i mocno powiązana z nowoczesną technologią.
Zobacz pełną prezentację projektu: plansza 1, plansza 2, plansza 3, plansza 4
FORE(ST)PACE
proj.: Julia Korzec, Martyna Kubala, Katarzyna Orłowska (ASP), Magdalena Bajer (IGiGP UJ), Patrycja Skotarczak, Edyta Soroka (IS UJ), Jan Bińkowski (WIMiR AGH)
Głównym celem projektu FORE(ST)PACE położonego na terenie Nowego Ruczaju, jest stworzenie wielofunkcyjnego i elastycznego subcentrum — parku połączonego z usługami. Zespół proponuje cztery jednopiętowe, przeszklone pawilony, z których najważniejszy dedykowany jest upamiętnieniu wypartego przez działania deweloperskie ekosystemu. Miejsce to ma służyć edukacji, a może nawet laboratorium pracującym nad przywróceniem gatunków. Pawilony zapewnią miejsce na targowisko, przestrzeń integracyjną, gastronomię i strefę dla dzieci. Pomiędzy budynkami planowane są zadrzewienia, a szkło zastosowane w obiektach jest bezpieczne dla zwierząt. Całość ma sprzyjać harmonii z naturą, integracji społecznej i tworzeniu się lokalnych społeczności.
Zobacz pełną prezentację projektu: plansza 1, plansza 2, plansza 3, plansza 4
wnioski z warsztatów
Opracowane przez studentów wraz z ekspertami koncepcje projektowe mogą stanowić materiał do przeprowadzenia konsultacji społecznych w celu opracowania finalnych ofert inwestorskich dla zainteresowanych podmiotów. W tych naszych eksperymentach NOWEJ PRZESTRZENI następuje łączenie praktyk artystycznych, badawczych i technicznych [...]. Z założenia wizjonerskie projekty powstałe podczas warsztatów stanowią bazę rozwiązań określonych zagadnień, które — trudne lub niemożliwe do natychmiastowego zrealizowania — pomyślane jako możliwość, pozostają do wykorzystania w przyszłości. Projektowe innowacje stanowią rodzaj poznawczej nadbudowy, mającej znaczenie w przyszłości — z tego też powodu należy je chronić w sposób szczególny, ponieważ bez nich nie będziemy w stanie zrozumieć tego, co nas czeka [...] i odpowiadać na ciągłe zmiany paradygmatu społeczno-cywilizacyjnego wynikające z ogólnie panującego stanu niepewności i nieprzewidywalności — podsumowuje warsztaty prof. dr hab. Beata Gibała-Kapecka.
Warsztaty NOWA PRZESTRZEŃ 2023 zostały zrealizowane w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, Priorytet III „Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i kraju”, Działanie 3.5 Kompleksowe programy szkół wyższych.
Za realizację warsztaty byli odpowiedzialni: prof. dr hab. Beata Gibała-Kapecka, mgr Kaja Czajczyk ASP w Krakowie, dr hab. Marta Smagacz-Poziemska prof. UJ, dr hab. Marcjanna Nóżka prof. UJ, doktoranci: mgr Marek Grochowicz UJ, mgr Karolina Kapustka UJ, dr hab. Jarosław Działek prof. UJ, dr hab. inż. Tadeusz Kamiński prof. AGH, dr hab. inż. Agnieszka Ozga prof. AGH, dr Aleksandra Chojak, dr hab. inż. Adam Pilch. Do współpracy zaproszeni byli również: dr Jagoda Mytych UJ i Kuba Mrugalski.
