Projekt Mateusza Paszkiewicza, absolwenta Politechniki Łódzkiej, dotyka problemu współczesnego świata — zanieczyszczenia środowiska i nieba sztucznym światłem. Autor, w celu uzmysłowienia wagi tego zjawiska, zaproponował obserwatorium astronomiczne i przestrzeń rekreacyjno-edukacyjną w Ostoi Ciemnego Nieba — jednego z pięciu miejsc w Polsce, objętych czynną ochroną nieba.
Przedmiotem pracy dyplomowej Mateusza Paszkiwicza, wykonanej pod kierunkiem dr. Błażeja Ciarkowskiego na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Politechniki Łódzkiej jest projekt obserwatorium astronomicznego w Ostoi Ciemnego Nieba w Chalinie.
projektowane obserwatorium znajduje się w Ostoi Ciemnego Nieba w Chalinie
© Mateusz Paszkiewicz
Jest to jedna z pięciu lokalizacji w Polsce, objęta czynną ochroną nieba. Fakt ten czyni to miejsce wyjątkowe w skali całego kraju. Zanieczyszczenie światłem to jedna z najpoważniejszych i najbardziej powszechnych form zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Ma niekorzystny wpływ zarówno na ludzi, jak i zwierzęta, a nawet rośliny — między innymi poprzez zaburzenia naturalnego cyklu ciemności i światła. Jednocześnie problem zanieczyszczenia światłem wydaje się stosunkowo rzadko podejmowany w publicznych debatach, a działania, jakie podejmujemy, aby mu przeciwdziałać, są niewystarczające — mówi Mateusz Paszkiewicz.
układ budynków i przebieg ścieżki dydaktycznej nawiązują do Wielkiego Wozu
© Mateusz Paszkiewicz
edukacja i astroturystyka
Celem projektu młodego architekta jest zagospodarowanie istniejącego terenu Ostoi Ciemnego Nieba i stworzenie na nim przestrzeni rekreacyjno-edukacyjnej, która będzie stanowiła uzupełnienie oraz wzbogacenie oferty dydaktycznej, proponowanej przez sąsiadujący z działką budynek Ośrodka Edukacji Przyrodniczej.
kabiny do obserwacji nieba
© Mateusz Paszkiewicz
Nowo projektowana przestrzeń ma również na celu stworzenie miejsca zachęcającego zarówno do zdobywania wiedzy z zakresu ekologii oraz zagadnień przyrodniczych, jak i promowania astroturystyki. Ponadto ze względu na warunki ochrony, obejmujące opracowany teren, podstawowym celem autora było zachowanie przejrzystości nieba pełnego gwiazd, przybliżenie problemu zanieczyszczenia światłem oraz przedstawienie możliwości tworzenia przestrzeni pozostających w zgodzie z otaczającą przyrodą.
obserwatorium i nadziemna ścieżka dydaktyczna
Po dokładnym przeanalizowaniu zebranych materiałów Mateusz Paszkiewicz przygotował projekt koncepcyjny w skali architektoniczno-budowlanej obserwatorium. Obiekt wchodzi w skład zespołu budynków zlokalizowanych na trasie nowo projektowanej ścieżki dydaktycznej w postaci nadziemnego traktu komunikacyjnego.
ścieżka dydaktyczna i obserwatorium
© Mateusz Paszkiewicz
Proponowana przez Mateusza architektura wpisuje się w naturalny kontekst, nie narusza istniejącego ekosystemu oraz może być przykładem rozwiązań przyjaznych zarówno środowisku, jak i użytkownikom. Przebieg nadziemnej ścieżki dydaktycznej oraz połączenia obiektów, odzwierciedlają jeden z najbardziej rozpoznawalnych układów gwiazd — Wielkiego Wozu.
Dużą rolę w odbiorze architektury odgrywa światło, cień i półmrok. Ciemność daje przestrzeń oraz pozwala na wolność w interpretacji. W zależności od wrażliwości użytkownika może zostać ona różnie odczytana. Jest zjawiskiem, dzięki któremu człowiek wycisza zmysł wzroku, pozwalając uruchomić pozostałe: zapach, dotyk i słuch. Otwarty obszar opracowanego terenu dał mi możliwość wykorzystania wszystkich tych atutów. Możliwość obcowania ze światłem i ciemnością zapewniają budynki obserwatorium, wieża widokowa i formy otwarć widokowych w poszczególnych obiektach — opowiada autor.
rzut parteru budynku naukowego
© Mateusz Paszkiewicz
architektura przenikająca się z przyrodą
Architektura w Ostoi przenika się z przyrodą, a uwaga zwiedzających kierowana jest na faunę i florę oraz reakcje na zmieniające się warunki świetlne. W obiekcie architekt zaprojektował ogrody „dzienne” i „nocne” oraz ogrody sensoryczne.
w projekcie zastosowano drewniane elewacje i konstrukcje oraz spadziste dachy
© Mateusz Paszkiewicz
Jak wspomina autor podstawą do stworzenia projektu, była chęć wpisania go w istniejącą przestrzeń w sposób, dzięki któremu stanie się ona elementem otoczenia, niezakłócającym jego odbiór. Dlatego założył stworzenie zabudowy, która mimo swojego współczesnego wyglądu jest otwarta na tradycyjne rozwiązania konstrukcyjne i formalne. Budynki mają cechy architektury organicznej. Spadziste dachy, drewniana konstrukcja i szkło to cechy charakterystyczne, które wpisują projekt w otoczenie.
przekrój B-B i elewacja południowa budynku naukowego
© Mateusz Paszkiewicz
Dzięki tym materiałom nowa architektura zachowuje spójność pomimo swej różnorodności. Każdy zaprojektowany budynek, mimo że powstał według jednakowych reguł — prosty i czytelny plan, prostopadłościenna bryła, spadzisty dach oraz jednorodny materiał elewacyjny — ma swój indywidualny charakter i niepowtarzalną formę — podsumowuje Mateusz Paszkiewicz.
