Przywracanie pamięci. Projekt On the Way – muzeum koni w Omuli

Dobrawa Bies

30 lipca '21

Projekt On The Way: Museum of the Horse, koniowiąz

...

+15

Prezentujemy kolejny projekt muzeum koni w Omuli, który znalazł się na liście finałowej międzynarodowego konkursu autorstwa platformy Bee Breaders pt. Omuli Museum of the Horse. Za rozbudowaną koncepcję muzeum, warsztatów, domu dla artystów, sauny i koniowiązu odpowiada zespół w składzie: Jakub Biernacki, Weronika Dardzińska, Michalina Dębska, Kaja Kirilenko.

Celem konkursu Bee Breeders była adaptacja historycznego budynku szkoły podstawowej w Omuli na muzeum koni. Łotewska miejscowość położona jest na obszarze uznanego przez UNESCO Rezerwatu Biosfery Łotwy Północnej. Działka wytypowana na projekt znajduje się na zalesionym terenie jedynie 4 km od granicy łotewsko-estońskiej.

wejście na teren muzeum w Omuli

Organizatorzy chcieli, aby budynek dawnej szkoły podstawowej stał się muzeum, które będzie edukować odwiedzających na temat przyrody i historii lokalnych ras koni. Na terenie o powierzchni 2,37 hektara miały również znaleźć się pensjonaty oraz mieszkania i miejsca pracy dla artystów-rezydentów. Jedną z wytycznych było to, aby koncepcja miała otwartą formę i uwzględniała przyszły rozwój obiektu — rozpoczynając od miejsca tymczasowych warsztatów artystycznych, przez dom dla artystów rezydentów, po przekształcenie w muzeum z wystawą stałą oraz pensjonat.

projekt On the Way to otwarta koncepcja, którą można rozbudowywać

Obecni właściciele budynku poprosili również uczestników o uszanowanie historycznego obiektu w formie i materiale. Projektanci otrzymali możliwość odrestaurowania i zachowania budynku lub przekształcenia go z poszanowaniem pierwotnego założenia. Zgodnie z aspiracjami organizatorów konkursu oraz samych inwestorów, Museum of the Horse ma stać się regionalnym przykładem praktyki ekologicznego budownictwa, kładącego nacisk na zrównoważone techniki budowlane. Międzynarodowe jury w składzie: Diego Baraona, Robin Dhar, Meritxell Inaraja Genís, Joe Martinolich oraz Julie Nelson i Todd Poisson, skoncentrowało się na wyborze propozycji o mocnych, jasnych koncepcjach wykorzystujących naturalne materiały. Na ogłoszonej liście shortlisted project znalazł się projekt On the Way zespołu młodych architektów z polski w składzie: Jakub Biernacki, Weronika Dardzińska, Michalina Dębska, Kaja Kirilenko.

Dom dla Artystów i budynek z warsztatami wykonane są w tradycyjnych technikach budowlanych

przywracanie pamięci

On The Way: Museum of the Horse jest hołdem architektów dla regionu Valka oraz symboliki konia w kulturze bałtyckiej. Projekt zainspirowany został procesem zapominania i odkrywania na nowo lokalnych historii dotyczących miejscowości Omuli, budynku szkoły znajdującego się na działce oraz hodowli koni. Motyw zapomnienia został potraktowany przez autorów uniwersalnie, odnosząc się nie tylko do ścieżki zwiedzania, ale i zastosowanych metod budowlanych oraz wzbudzania emocji wśród zwiedzających. W wyniku tych analiz powstał zespół mniejszych obiektów i wystaw, a sama ścieżka zwiedzania wykracza poza mury budynku.

autorzy zaprojektowali ścieżkę zwiedzania

Zwiedzający rozpoczynają od wejścia na teren obiektu przez dróżkę otoczoną szpalerem drzew. Dochodzą do placu przed szkołą, przy którym znajduje się również Dom Artystów. Dalsza droga prowadzi przez las i ogród ziołowy, działając na wszystkie zmysły odwiedzającego. Ścieżkę wyznacza bieg słońca na niebie, kierując się za nim odwiedzający, docierają do kolejnego przystanku, czyli warsztatu. To miejsce odkrywa dawne techniki rzemieślnicze nierozerwalnie związane z końmi, takie jak kowalstwo, garbarstwo lub techniki wyplatania. Następnie droga prowadzi do sauny, gdzie odbywa się oczyszczenie. Przed dojściem do sali z wystawą odwiedzający mijają koniowiąz, bezpośrednio nawiązujący do bałtyckich tradycji kultu koni. Do budynku szkoły wchodzi się przez nowe wejście zlokalizowane od południa. Zwiedzanie kończy się zaproszeniem do stołu, będącym symbolem ogniska domowego. Każdy przystanek odkrywa kolejny element związany z historią i cywilizacyjnym znaczeniem koni — opowiadają autorzy.

sauna została zbudowana z bali, a budynek warsztatów z drewnogliny

lokalne techniki budowlane

Ważnym elementem projektu były badania lokalnych, łotewskich technik budowlanych i zastosowanie ich w nowoczesnej formie przy kształtowaniu budynków: Domu Artystów, sauny i warsztatu. Zabieg ten zastosowany przez polski zespół miał na celu nie tylko promocję lokalnej historii, ale również był najbardziej ekologicznym rozwiązaniem, zmniejszając ślad węglowy inwestycji oraz będącym elementem gospodarki o obiegu zamkniętym.

dawna szkoła podstawowa będzie mieścić muzeum

Autorom udało się wyróżnić trzy wyjątkowe, ludowe metody budowlane obecne na terenie krajów bałtyckich są to: domy strychulcowe, domy z drewnogliny oraz konstrukcje z bali. Konstrukcja strychulcowa, czyli powstała ze słomy i gliny, została zastosowana w budynku z mieszkaniami dla artystów. Ściany i dach obiektu zostały zaprojektowane w formie plecionki uzupełnianej gliną. Konstrukcja budynku jest drewniana i ocieplona, aby uzyskać korzystne parametry domu pasywnego.

ściany wykonano z plecionki uzupełnionej gliną

Warsztat zbudowany jest z polan i gliny, czyli tak zwanej drewnogliny. Polana układane w szachownicę tworzą solidną ścianę oraz nadają budynkowi charakterystyczny wygląd. Natomiast drewniane bale to materiał powszechnie stosowany przy budowie saun, ze względu na swoją wytrzymałość. Atutem zastosowanych technik jest ich naturalność i biodegradowalność oraz łatwo dostępne materiały. Zmniejsza to koszt inwestycji oraz pozwala na rozwój, co jest zgodne z duchem otwartej formy muzeum.

zwiedzanie kończy się zaproszeniem do stołu

architektura jak opowieść

Cały proces projektowy nad muzeum wymagał od nas wrażliwości i kompleksowego podejścia do zagadnienia. Dlatego jesteśmy szczególnie zadowoleni, że udało nam się zaprezentować pełną opowieść o procesie zapominania, w której architektura odgrywa równie ważną rolę co krajobraz oraz czas. Muzeum stało się drogą, tworzącą atmosferę i kreując wyjątkowe doświadczenie. Staraliśmy się uzyskać szczery efekt i niczego nie udawać. Osiągnęliśmy to również poprzez minimalną ingerencję w krajobraz i istniejąca strukturę budynku szkoły. Szukaliśmy tu prostych rozwiązań, które prowadziły do wydobycia potencjału, jaki tkwił w tym obiekcie oraz terenie wokół. Ponadto konkurs stał się powodem do odkrywania nieznanych nam wcześniej technik budowlanych. Praca z nietypowymi rozwiązaniami oznaczała dla nas budowanie prototypów, czyli realną pracę z materiałem. Było to niezwykle kształcące i utwierdziło nas w prawidłowości naszego niskokosztowego i ekologicznego podejścia do tematu — podsumowują autorzy.

Poczytajcie także o projekcie autorstwa pracowni Gierbienis + Poklewski, który również znalazł się na liście prac finałowych konkursu Omuli Museum of the Horse.