Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej wraz z Muzeum Getta Warszawskiego stworzyli niezwykłą wystawę „Rzeczy z podziemnego miasta. Architektoniczne wizje wokół upamiętnienia Miłej 18”. Powstała ona w ramach obchodów 81. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim i można ją było oglądać w gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej od 18 kwietnia do 16 maja 2024 roku.
kopiec
© ARE Stiasny/Wacławek
wykopaliska
W ślad za wykopaliskami prowadzonymi w 2022 roku przez Muzeum Getta Warszawskiego wokół pozostałości dawnego „Bunkra dowództwa Żydowskiej Organizacji Bojowej” z czasów Powstania w Getcie Warszawskim w 1943 roku przy ulicy Miłej 18 w Warszawie, wykładowcy Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej: Grzegorz Stiasny oraz Jakub Wacławek rozpoczęli studia i dyskusje nad możliwościami utrwalenia w przestrzeni miasta ważnego, choć nieco zapomnianego materialnego świadka tragicznych i bohaterskich wydarzeń z jego dwudziestowiecznej przeszłości. Architekci zaprosili studentów stopnia magisterskiego do tworzenia propozycji projektów upamiętnienia, które były dyskutowane podczas trwania wystawy oraz spotkania: „Przywoływanie pamięci: Debata o różnorodnych formach upamiętnień w przestrzeni publicznej”. Debata odbyła się 8 maja z udziałem: dr Eleonory Bergman, dr Marii Ferenc, prof. Zbigniewa Kobylińskiego, dr Jolanty Miśkowiec z Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Miejsc Pamięci, prof. Małgorzaty Rozbickiej oraz Hanny Wróblewskiej — dyrektorki Departamentu Narodowych Instytucji Kultury.
przestrzeń wystawiennicza
© ARE Stiasny/Wacławek
idea wystawy
Odsłonięte fragmenty piwnic kamienic przy Miłej i Muranowskiej to jedno z najbardziej unikatowych miejsc w przestrzeni współczesnej Warszawy. Można tu fizycznie dotknąć pamięci o nieistniejącym już mieście i przekonać się, że wciąż duże jego fragmenty znajdują się wprost pod stopami współczesnych mieszkańców. Grzegorz Stiasny oraz Jakub Wacławek stworzyli wraz z Muzeum studium programowo-przestrzenne, badające możliwości stałej ekspozycji wykopalisk z rozwijającej się perspektywy archeologii współczesności. Ideowym punktem wyjścia kształtowania programu i funkcji stała się propozycja spisana przez archeolożkę prof. Annę Zalewską, aby dyskutować o możliwości szerszego upamiętnienia tego miejsca oraz uczynienia go przestrzenią czynnej edukacji i kontemplacji z pożytkiem dla mieszkańców współczesnej Warszawy, a także turystów, w tym pielgrzymów.
wykopaliska
© ARE Stiasny/Wacławek
Po dawnych mieszkańcach, oprócz pamięci ludzi pozostały rzeczy, dzięki którym możliwy jest proces przybliżenia i uobecniania tętniącej życiem przedwojennej i walczącej Warszawy oraz jej mieszkańców, w szczególności ludności żydowskiej.
przestrzeń wystawiennicza
© ARE Stiasny/Wacławek
ćwiczenia projektowe
Aby poszerzyć twórczo możliwości przywoływania w przestrzeni miasta pamięci o jego dawnych, unicestwionych mieszkańcach wraz z grupą studentów studiów magisterskich Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej wykładowcy przeprowadzili ćwiczenia projektowe w ramach kursu Architektura w kontekście Śródmiejskim, dotyczącego kształtowania obiektów wielofunkcyjnych, generujących nową jakość przestrzenną i nowe wartości estetyczne, uzupełniających istniejącą zabudowę o złożonej charakterystyce.
wizualizacja
© ARE Stiasny/Wacławek
Efektem pracy studentów i ich prowadzących jest dziesięć zróżnicowanych koncepcji projektowych, które w nieskrępowany sposób starają się znaleźć przestrzenno-funkcjonalną odpowiedź na temat upamiętnienia, w kontekście odsłoniętych reliktów największego bunkra w Getcie Warszawskim przy ulicy Miłej 18. Podczas wystawy zaprezentowane zostały koncepcje architektoniczne wraz ze studium programowo-przestrzennym wykonanym dla Muzeum oraz przykładowe materiały wydobyte podczas wykopalisk.
model
© ARE Stiasny/Wacławek
