Jak wynika z prognoz Światowej Organizacji Zdrowia, do 2050 roku w miastach będzie mieszkać aż 70% całej populacji. Co zrobić, by były one atrakcyjne dla mieszkańców, turystów, inwestorów, a jednocześnie korzystne do środowiska?
Dwie tendencje ważne dla nowoczesnego miasta
Zarówno ekologiczne zarządzanie miastem, jak i rozwiązania z zakresu smart city, które chcemy opisać w tym tekście, bazują na założeniach polityki zrównoważonego rozwoju, która powstała w wyniku konieczności znalezienia mechanizmów ochrony środowiska w różnych dziedzinach m.in. związanych z kształtowaniem przestrzeni publicznej. Jak zauważają Agnieszka Ociepa-Kubicka i Piotr Pachura w opracowaniu „Ekologiczne zarządzanie przestrzenią miejską” ważnym aspektem ekologi miast jest projektowanie dużej ilości terenów zielonych:
Rośliny pozytywnie kształtują nasze emocje. Drzewa, krzewy nie tylko generują łagodny mikroklimat, szczególnie korzystny dla mieszkańców w porze letniej, ale także produkują tlen, ograniczają hałas, hamują wiatr.
We współczesnych miastach oprócz tradycyjnych parków, zakłada się też zielone dachy, które poprawiają mikroklimat, mają właściwości termoizolacyjne, redukują potrzeby energetyczne budynku, poprawiają bilans wody. Ekologiczne zarządzanie miastem wiąże się też z tworzeniem energooszczędnych budynków zarówno domów jednorodzinnych, jak też instytucji publicznych. Inne istotne aspekty to dbanie o transport przyjazny dla środowiska oraz podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców miasta np. poprzez instalację w parkach miejskich koszy na śmieci do segregacji.
Przywołując natomiast rozwiązania z zakresu smart city, mamy na myśli wszelkie działania z zastosowaniem innowacyjnych technologii, podejmowane w celu oszczędnego gospodarowania zasobami naturalnymi, a jednocześnie zapewnienia mieszkańcom wysokiej jakości życia. Działaniami z zakresu smart city są m.in.:
- Wyposażanie przestrzeni publicznej w małą architekturę z panelami słonecznymi zasilającymi gniazda USB, służące do ładowania urządzeń elektronicznych.
- Czujniki montowane w pojemnikach na śmieci, które informują o stopniu ich wypełnienia. Dzięki temu śmieciarka przyjeżdża tylko wtedy, gdy wymagają opróżnienia, co redukuje emisję spalin.
W dalszej części artykuły przedstawimy rozwiązania z dziedziny małej architektury wpisujące się w politykę zrównoważonego rozwoju:
Jako producent małej architektury mamy świadomość, że kreowanie przestrzeni publicznej zgodne z polityką zrównoważonego rozwoju zależy też od nas — przekonuje Marta Dworak z Komserwis. Pamiętajmy jednak, że tylko systemowe działania, będące częścią szerszej strategii miejskiej, mogą przynieść efekty — podsumowuje.
Meble miejskie, a ekologiczne zarządzanie przestrzenią miejską
Ekologiczne zarządzanie miastem rozpocznijmy od podstaw, czyli od podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców. Jak zauważa Lidia Kłos w opracowaniu „Świadomość ekologiczna Polaków. Przegląd badań”:
[…] Świadomość ekologiczna społeczeństwa jest szczególnie ważna, gdyż ani system zakazów i nakazów, ani instrumenty rynkowe nie są w stanie same w sobie rozwiązać problemów środowiskowych. Inne działania proekologiczne można podjąć wówczas, gdy większość społeczeństwa wykazuje podstawy proekologiczne, a inne wtedy, gdy świadomość ekologiczna dopiero jest kształtowana.
Z przekrojowych badań dotyczących świadomości ekologicznej Polaków wynika, że maleje grupa osób reprezentujących „ekologiczną obojętność” na rzecz wzrostu liczby osób jednoznacznych ekologicznie. Aby to podtrzymać, warto wdrożyć w każdym mieście następujące działania:
- Promocję zakupów przyjaznych dla środowiska.
- Organizację zbiórek zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
- Tworzenie akcji zachęcających do zmniejszenia zużycia wody i energii elektrycznej.
- Kreowanie przestrzeni pozwalających na segregację odpadów.
Ten ostatni punkt możemy zrealizować poprzez małą architekturę, a dokładniej, dzięki reprezentacyjnym koszom do segregacji odpadów, które można zainstalować w przestrzeni publicznej. Tego typu produkt dostępny jest w kolekcji LIDO Komserwis. To metalowy kosz do recyklingu, który posiada kolorowe wyróżnienia oraz opisy pomagające w segregacji odpadów. Prezentowany mebel miejski wyróżnia się lekką formą, dzięki czemu można wkomponować go nawet w najbardziej wymagającą przestrzeń.
To produkt o ponadczasowej estetyce, dopracowany wizualnie i wykonany z dobrych materiałów — wyjaśnia Andrzej Klisz z ASP Katowice, projektant. — Sprawdzi się więc zarówno przy nowoczesnych osiedlach, jak i w reprezentacyjnych przestrzeniach.
Badania wskazują, że większość Polaków jest przekonana do recyklingu, twierdząc, że jest do jedno z indywidualnych działań, które może podjąć każdy, by poprawić stan środowiska w swoim miejscu zamieszkania. Wyposażając przestrzeń publiczną w kosze do recyklingu, podtrzymujemy te przekonania i zachęcamy do proekologicznego działania na co dzień.
Smart, czyli przy urządzaniu miasta „rusz głową”
Eksperci podkreślają, że w Polsce wzrasta świadomość koncepcji smart city. Samorządowcy zauważają konieczność zorganizowania przestrzeni tak, by zaspokoić potrzeby mieszkańców miasta związane m.in. z dostępem do infrastruktury internetowej oraz wprowadzeniem inteligentnego sterowania ruchem ulicznym. Dobrym przykładem jest miasto Wrocław, które podejmuje szereg działań z zakresu smart city m.in.: zainstalowanie inteligentnego i oszczędnego oświetlenia, którym można zdalnie sterować i dostosowywać do warunków atmosferycznych.
Na rynku dostępnych jest wiele firm oferujących rozwiązania z zakresu smart city. Również producenci małej architektury zauważyli potrzebę tworzenie mebli miejskich z wykorzystaniem np. paneli fotowoltaicznych. W ofercie Komserwis dostępne są modułowe ławki i siedziska z kolekcji FIN z panelami słonecznymi, które będą zasilać gniazda USB, służące ładowaniu urządzeń elektronicznych. Istnieje też opcja tego typu mebla miejskiego z podświetlaniem oraz dostępem do internetu.
Dzięki zastosowaniu paneli fotowoltaicznych można czerpać energię pozwalającą na oświetlenie ławek, przystanków oraz miejsc, gdzie spotykają się ludzie — przekonuje Andrzej Klisz. — Światło daje pozytywny odbiór danej przestrzeni i wpływa na poczucie bezpieczeństwa.
Warto też podkreślić, że dostępne panele słoneczne są coraz mniejsze, dlatego można je dyskretnie wkomponować w meble miejskie, tworząc uniwersalne ławki pasujące do różnych przestrzeni miasta.
Ekologiczne zarządzanie miastem oraz wdrażanie projektów smart powinno się ze sobą łączyć w ramach kompleksowej strategii. Jak podkreśla Beata Bochińska w artykule „Bądź Smart City tylko takie miasta przetrwają!” trzeba skoordynować działania z zakresu mebli miejskich, architektury publicznej, identyfikacji miasta oraz promocji i komunikacji, by optymalnie wykorzystać środki angażowane przez samorządy do tworzenia przyjaznych i ekologicznych miast.
