Rewitalizacja architektoniczna
czym jest rewitalizacja?
Zgodnie z ustawą z 2015 roku rewitalizacja „stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji”.
Słowo rewitalizacja zaczerpnięte jest z łaciny (łac. re-+vita) i w dosłownym tłumaczeniu oznacza przywrócenie do życia, ożywienie. W praktyce jest to zespół działań, których celem jest przekształcenie zarówno na poziomie społecznym, architektonicznym, urbanistycznym, jak i ekonomicznym wybranego obszaru miejskiego, będącego najczęściej w złym stanie ze względu na sytuację ekonomiczną i społeczną. Programy rewitalizacyjne mogą dotyczyć, między innymi, zdegradowanych obszarów miast, które utraciły swoją pierwotną funkcję (na przykład nieaktywne tereny poprzemysłowe, na których konieczne jest nadanie nowej funkcji).
Rewitalizacja zatem nie dotyczy jedynie odnowy elewacji historycznych obiektów, ale jest procesem mającym na celu poprawę życia mieszkańców. Przykładem rewitalizacji jest Seulski High Line — przebudowa drogi i estakady projektu holenderskich architektów z pracowni MVRDV.
rewitalizacja a rewaloryzacja, renowacja, restauracja, rekonstrukcja i konserwacja — jakie są różnice?
Rewitalizacja często mylona jest z działaniami prowadzonymi na pojedynczych obiektach będących w złym stanie technicznym. Należą do nich, między innymi, rewaloryzacja, renowacja, restauracja, rekonstrukcja i konserwacja.
Rewaloryzacja jest terminem najbliższym rewitalizacji, ale na mniejszą skalę. Jest to rodzaj działania konserwatorskiego mającego na celu przywrócenie wartości użytkowych i ekspozycję zarówno zabytków architektury, jak i całych zespołów urbanistycznych. Obejmuje zabiegi konserwatorskie i adaptacyjne, których rezultatem jest dostosowanie obiektów historycznych do współczesnych wymogów. Przykładem takich działań może być wrocławski pawilon InfoWuWa — dawna poczekalnia tramwajowa (a później zakład fryzjerski) przylegająca do galeriowego domu czynszowego projektu Paula Heima i Alberta Kemptera.
Renowacja jest to odnowienie czy też odświeżenie budynków lub dzieł sztuki; restauracja dotyczy działań mających na celu przywrócenie uszkodzonemu lub zmienionemu obiektowi jego dawnej formy i wartości, zgodnie z zachowaną dokumentacją; rekonstrukcja to odtworzenie zniszczonego zabytku lub jego elementów i powrót do stanu sprzed zniszczenia, a konserwacja obejmuje zabiegi podtrzymujące obiekty w dobrym stanie i ich ochronę przed zniszczeniem.
Katarzyna Jagodzińska jest adiunktem w Instytucie Europeistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz główną specjalistką w Instytucie Dziedzictwa Europejskiego w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie. Ukończyła historię sztuki oraz dziennikarstwo i komunikację społeczną na UJ. Doktorat obroniła z muzeologii. Specjalizuje się w zagadnieniach z zakresu studiów muzealnych i dziedzictwa kulturowego. Autorka książek „Czas muzeów w Europie Środkowej. Muzea i centra sztuki współczesnej (1989–2014)” (Kraków, 2014), „Art Museums in Australia” (Kraków, 2017), „Nowe miejsca nowej sztuki w Europie Środkowej” (Kraków, 2019), „Museums and Centers of Contemporary Art in Central Europe” (Routledge) oraz licznych artykułów z zakresu muzeologii i sztuki. Współredaktorka tomów „The Limits of Heritage, 2nd Heritage Forum of Central Europe” (wspólnie z Jackiem Purchlą, Kraków, 2015) oraz „Potencjał dziedzictwa. Społeczno-gospodarcze przykłady z Europy Środkowej” (wspólnie z Joanną Sanetrą-Szeligą, Kraków, 2017). Stypendystka University of Melbourne (2014/2015) i University of Cambridge (2013). W latach 2010–2016 redaktorka lokalna międzynarodowego czasopisma z zakresu historii sztuki „RIHA Journal”. Zafascynowana poprzemysłową architekturą i jej współczesnym odczytywaniem, sztuką Prerafaelitów i Australią.
