W pracowni twórczej – cyjanowe odbicia Natalii Przybyłek-Król

Magia czy sztuka? Można by określić na wiele sposobów to, czym zajmuje się Natalia — założycielka pracowni Odbicia Natury. Przybliżymy dziś XIX-wieczną technikę fotograficzną o tajemniczej nazwie — cyjanotypia — dzięki której są tworzone portrety przyrody.

Cyjanotypia to jedna z najstarszych technik fotograficznych

Pogranicze chemii i sztuki

Cyjanotypia to jedna z najstarszych technik fotograficznych wykorzystująca światłoczułość soli żelaza. Odbitki powstałe w tej technice charakteryzują się monochromatycznym obrazem w kolorze niebieskim. Technika została wynaleziona w 1842 r. przez angielskiego astronoma, chemika i fizyka Sir Johna Herschela. Na początku służyła do kopiowania rycin i notatek, a z czasem stała się popularną techniką non camerową. Obecnie cyjanotypia uznawana jest za dziedzinę fotografii alternatywnej.

W pracach widać niezwykłe zamiłowanie do przyrody i fotografii

Pierwsze spotkanie

Natalia jest miłośniczką natury. Kocha kontakt z przyrodą, obcowanie ze zwierzętami i roślinami. Kiedy pierwszy raz usłyszała o cyjanotypii, od razu zechciała spróbować stworzyć coś tak niezwykłego i ... tak już zostało.

Moje spotkanie z cyjanotypią to przypadek albo zrządzenie losu – usłyszałam nazwę od znajomej artystki, wyszukałam informacje, spróbowałam i... popłynęłam.

Jej zamiłowanie do przyrody i fotografii idealnie wpisuje się w proces tworzenia odbitek w technice cyjanotypii. Te prace to jednak nie tylko odbicia obrazów, ale także prawdziwej natury – delikatnych kłosów zbóż, wiotkich polnych kwiatów, które niczym zatrzymane w bezruchu lądują na płótnie okraszone odrobiną magii. Każde źdźbło jest selekcjonowane i układane w odpowiednią kompozycję.

Początkowo moje prace powstawały wyłącznie z roślin oraz martwych owadów zebranych podczas nieśpiesznych spacerów wśród łąk i lasów. Samo wyszukiwanie, zbieranie, przygotowywanie roślin niezwykle mnie relaksuje i zatrzymuje w bieżącym momencie. Układanie kompozycji jest z kolei procesem twórczym i rozwijającym. Kompozycje z elementów przyrody zazwyczaj powstają na bieżąco. Czasem mam koncepcję w głowie, jednak materializuję ją dopiero, układając docelową kompozycję.

Dzięki procesom chemicznym powstaje wyjątkowy cyjanowy kolor odporny na światło i tlen

Zaczarowany proces

Sam proces tworzenia fotogramów jest wieloetapowy i w zależności od stopnia skomplikowania kompozycji — mniej lub bardziej czasochłonny. Jak mówi sama artystka „To praca na pograniczu magii i laboratorium małego chemika”. Proces tworzenia nie jest wcale prosty i wymaga wiedzy, doświadczenia, odpowiednich przyrządów i materiałów.

Na wstępie praca z chemią — przygotowuję roztwory światłoczułe, które stanowią bazę dla cyjanowych odbitek. Na podłożu uczulonym roztworem układam kompozycję z roślin lub autorskich negatywów. Gotowe prace wystawiam na działanie promieni słonecznych lub pod światło lampy uv, w zależności od warunków pogodowych. Naświetlone prace poddaję płukaniu, właśnie wtedy spod wody wyłania się obraz.

Najbardziej magicznym momentem jest płukanie odbitki. Nigdy nie wiadomo w pełni, jaki będzie finalny efekt, nawet mimo dokładnego kierowania procesem. Wytworzony w ten sposób obraz ma intensywnie niebieski kolor i jest wyjątkowo odporny na tlen i światło. Nawet oryginalne prace wyprodukowane przez twórcę tej metody nadal robią wrażenie intensywnością swoich barw.

Bardzo lubię ten moment, zawsze towarzyszy mu pewna doza ekscytacji. Wypłukane odbitki suszę i obserwuję, jak zmienia się ich barwa, jej nasycenie. Obrazy „pracują” jeszcze przez kilka dni po wysuszeniu, dochodząc do swojego ostatecznego wyglądu.

Piękne cyjanowe tamborki są piękną i zarazem unikatową ozdobą każdego wnętrza

Jedyne w swoim rodzaju

Prace Natalii są wykonywane na różnych nośnikach: papierze, kawałku lnu naciągniętym na drewniany tamborek czy glinianych kafelkach. Dzięki temu takie unikatowe dekoracje można powiesić na ścianie lub położyć w eksponowanym miejscu. Każde dzieło powstające w pracowni Odbicia Natury jest niepowtarzalne, tak samo, jak niepowtarzalna jest natura, która nas otacza. To niezwykle ważne by praca, którą powiesimy na ścianie, nie była tylko kolejną kopią, lecz abyśmy poczuli, otwierając pudełko z cyjanowym tamborkiem lub obrazem, że otrzymujemy właśnie coś wyjątkowego.