Prawo

Treść pytania

Zwracam się z prośbą o wydanie opinii odnośnie normy PN-B-10425:2019-09. Kominy – Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane — Wymagania i badania. (Norma zastąpiła normę PN-B-10425:1989.)

Podczas analizy możliwości zabudowy działki inwestycyjnej, natknęłam się na następujący problem:

W sąsiedztwie działki inwestycyjnej znajduje się istniejąca niska zabudowa jednorodzinna. Dopuszczalna wysokość projektowanego budynku uzależniona jest m.in. od kominów istniejących budynków sąsiednich, a zależności te określa Polska Norma PN-B-10425:2019-09. Kominy — Przewody kominowe dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane — Wymagania i badania. Zgodnie z zapisami tej normy, wysokość przeszkody (którą w tym przypadku będzie stanowił nowo projektowany budynek), wykreśla się przy pomocy linii położonej pod kątem 12 st, w górę od spodu wylotów przewodów kominowych. I tu napotykam na problem związany z nowelizacją normy kominowej wprowadzonej w 2019 roku. Dotychczasowa norma ograniczała zasięg oddziaływania przeszkody do 10 m odległości od komina, co było w praktyce zupełnie zasadne.

Nowa norma mówi tylko o odległości większej niż 3 m — czyli de facto od 3 m do nieskończoności, co powoduje konieczność brania pod uwagę istniejących kominów niskich budynków znacznie odległych od inwestycji.

W praktyce uniemożliwia to budowę wyższego budynku, a w tym konkretnym przypadku, gdzie obowiązujący MPZP nie pozwala na wprowadzanie zabudowy niższej niż 18,0 m, dyskwalifikuje działkę do zabudowy.

Poniżej cytuję fragmenty norm:

Zgodnie z nową normą PN-B-10425:2019-09: w punkcie 4.4.1 cyt. W przypadku kominów znajdujących się w odległości większej niż 3,00 m od krawędzi przeszkody, wyloty przewodów kominowych powinny znajdować się co najmniej na poziomie płaszczyzny poprowadzonej pod kątem 12 st. od krawędzi przeszkody w dół.

Zgodnie z nieaktualną już normą PN-B-10425:1989: w punkcie 3.3.2.1. cyt. Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. W dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych (rys. 4c).

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065).

§ 140. 1. (...) Przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, stwarzające potrzebny ciąg, zapewniający wymaganą przepustowość, oraz spełniające wymagania określone w Polskich Normach dotyczących wymagań technicznych dla przewodów kominowych oraz projektowania kominów.
§ 142. 1. (...) Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu.
Wymaganie ust. 1 uznaje się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych.
Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2019 poz. 1065)

Załącznik nr 1

PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły – Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

pkt 3.3.2.1. (...) Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. W dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych.

Odpowiedź

W załączniku nr 1 do obowiązującego Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 poz. 1065 z późn. zmian.) w wykazie polskich norm powołanych w rozporządzeniu przywołana jest norma PN-B-10425:1989 dlatego zastosowanie jej zapisów przez projektanta jest prawidłowe pomimo wprowadzenia normy PN-B-10425:2019-09.

Jednocześnie należy wskazać że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

W normalizacji dobrowolnej faktu dezaktualizacji normy nie należy wiązać z zakazem stosowania normy wycofanej. W tym miejscu należy przytoczyć stanowisko PKN w kwestii dobrowolności stosowania Norm:

(...) Na posiedzeniu 28 października 2010 roku Rada Normalizacyjna PKN przyjęła wniosek, aby kierownictwo PKN zajęło oficjalne stanowisko w kwestii dobrowolności stosowania norm, zwłaszcza w odniesieniu do zapisu ust. 4 artykułu 5 ustawy z dnia 12 września 2002 roku o normalizacji. Do zajęcia stanowiska jest konieczne odniesienie się do trzech ustępów tego artykułu:

2. Polska Norma może być wprowadzeniem Normy Europejskiej lub Międzynarodowej.

Wprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału.

Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

Polskie Normy mogą być powoływane w przepisach prawnych po ich opublikowaniu w języku polskim.

Biorąc pod uwagę zapisy tych trzech ustępów stanowisko Polskiego Komitetu Normalizacyjnego jest następujące:

Stosowanie Polskich Norm (PN) jest dobrowolne.
Powołanie się na PN w przepisie prawnym nie zmienia jej dobrowolnego statusu, chyba że ustawodawca świadomie chce ten status zmienić, co jest możliwe przez wyraźne wskazanie tylko w postanowieniach innej ustawy.

Intencją ustawodawcy było wprowadzenie w Polsce systemu normalizacji dobrowolnej, do czego Polska zobowiązała się w układzie stowarzyszeniowym z UE. Byłoby zasadniczą niekonsekwencją ze strony ustawodawcy, gdyby postanowienia ust. 3 zamierzał ograniczać w ust. 4 przez powszechne dopuszczenie nakładania obowiązku stosowania PN w przepisach prawnych.

Zapis ust. 4 należy rozumieć jako zezwolenie na przywoływanie PN w przepisach prawnych (co nie jest dozwolone, nie może być stosowane), przy czym ustawodawca nie odnosi się do zapisu ust. 3, ale, biorąc pod uwagę brzmienie ust. 2, chce zapewnić obywatelom dostęp do treści PN w języku polskim. Ustawodawca obawiał się (i słusznie…), że mogą wystąpić przypadki odwoływania się w przepisach prawnych do PN opublikowanych w języku oryginału.

Interpretowanie ustępu 4 jako delegacji do nakładania obowiązku stosowania PN jest całkowicie chybione. Gdyby intencją ustawodawcy było zezwolenie na nakładanie obowiązku stosowania PN aktami niższego rzędu niż ustawy, to wprowadziłby odpowiednie zastrzeżenie do postanowień ust. 3, tak jak tego dokonał w art. 19 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 roku o normalizacji (Dz. U. 1993, Nr 55 poz. 251) (...)

W systemie normalizacji dobrowolnej, a taki obowiązuje w Polsce od 1994 r., stosowanie terminów: obowiązywanie normy, okres obowiązywania jest niewłaściwe. Poprawne są pojęcia normy aktualnej i wycofanej (nieaktualnej). System dobrowolny nie zabrania stosowania norm wycofanych.

Odnosząc się bezpośrednio do poszczególnych zapisów z norm:

PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły — Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

pkt 3.3.2.1. (...) Przy usytuowaniu komina obok elementu budynku stanowiącego przeszkodę (zasłonę), dla prawidłowego działania przewodów, ich wyloty powinny znajdować się ponadto: a) ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12 st. w dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony) dla kominów znajdujących się w odległości od 3 do 10 m od tej przeszkody przy dachach stromych.

oraz

PN-B-10425:2019-09 Kominy — Przewody kominowe, spalinowe i wentylacyjne murowane – Wymagania i badania.

pkt 4.4.1 (...) W przypadku kominów znajdujących się w odległości większej niż 3,00 m od krawędzi przeszkody, wyloty przewodów kominowych powinny znajdować się co najmniej na poziomie płaszczyzny poprowadzonej pod kątem 12 st. od krawędzi przeszkody w dół.

W opinii Zespołu Rzeczoznawców obligatoryjnie należy stosować tę normę, która została wprost przywołana w obowiązującym Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 2019 poz. 1065) czyli normę PN-B-10425:1989 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły — Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

Brak jest podstaw dla wniosku, że należy stosować nową normę tylko PN-B-10425:2019-09 tylko dlatego, że jest najbardziej aktualna.

Zwracamy przy tym uwagę, że na możliwość stosowania norm wycofanych wprost wskazał Polski Komitet Normalizacyjny odpowiadając na pytanie czy można stosować Polskie Normy wycofane. Normy wycofane zawierają rozwiązania mniej nowoczesne, ale to nie znaczy, że są błędne. "Zbiór norm wycofanych nie jest, bowiem zbiorem norm, których stosowanie jest zakazane. (...) Normy wycofane tym różnią się od norm aktualnych, że prezentują mniej nowoczesne rozwiązania – z punktu widzenia postępu naukowo-technicznego – jednak rozwiązania te nie są błędne." (zob.: U. Teper, Normalizacja 6/2001).

Norma PN-B-10425:1989 funkcjonowała jako jedyna ponad 30 lat i odnosi się do kwestii, dla których podstawowe prawa, na jakich się opiera i jakimi są zasady fizyki, nie zmieniły się.

Jednocześnie należy zauważyć, że pominięcie w normie PN-B-10425:2019-09 zapisu ograniczającego do 10 m odległość analizowanych kominów od przeszkody jest dalece niezrozumiałe i w praktyce może znacznie lub całkowicie uniemożliwić działania inwestycyjne w sąsiedztwie istniejących wyższych budynków.

Zespół podziela pogląd o zasadności, poprawności i konieczności ograniczenia analizowanych kominów do 10 m od przeszkody, co w praktyce jest zupełnie zasadne i o czym mówi norma PN-B-10425:1989, która zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowi dla projektanta podstawę wykonania projektu.

(AW)

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 22 lutego 2021 r.