Systemy zamknięć sterowanych elektrycznie.
Z cyklu „Biurowce – trendy 2022”
W sytuacjach zagrożenia w budynkach, na przykład z powodu pożaru lub alarmu bombowego, najczęstszym odruchem wszystkich obecnych tam osób jest jak najszybsza ucieczka daleko od źródła zagrożenia, najlepiej przez główne wyjścia ewakuacyjne. Jednak bardzo często głównych wyjść ewakuacyjnych jest po prostu za mało.
Dlatego wymyślono dodatkowe wyjścia awaryjne i ewakuacyjne. Pomysł ten nie jest oczywiście nowy, niemniej wadą dotychczasowych rozwiązań były niespodzianki. Na przykład boczne drzwi ewakuacyjne w sytuacjach awaryjnych były zablokowane lub zamknięte, a nierzadko jedynym elementem ewakuacyjnym drzwi była kartka z napisem „klucz na portierni”.
W małych budynkach, zwłaszcza handlowych, wystarczają zazwyczaj zamki antypaniczne wyposażone w dźwignię albo klamkę. Jednak w dużych obiektach konieczne jest już stosowanie bardziej skomplikowanych systemów zamknięć sterowanych elektrycznie.
Takie systemy składają się z elektrycznych urządzeń ryglujących, z elementów zwalniających elektryczne urządzenia ryglujące w celu otwarcia drogi ewakuacyjnej, z zespołu sterowania oraz z przycisków awaryjnego otwierania. Elektrycznymi urządzeniami ryglującymi są zazwyczaj urządzenia tzw. rewersyjne, w których odryglowanie drzwi następuje po odcięciu zasilania, przykładowo elektrozaczepy lub zwory magnetyczne. Ciekawym rozwiązanie jest GEZE FTV 320, w którym do blokowania i zwalniania wykorzystano zapadki uchylne o specjalnej konstrukcji.
GEZE FTV 320
© GEZE
Elementami zwalniającymi są różne uruchamiane ręcznie urządzenia – przyciski, również te przełączane kluczem, klawiatury kodujące, czytniki kart.
Natomiast zespół sterowania zapewnia zasilanie systemu zamknięć, który służy również do kontrolowania tego systemu, łącząc wszystkie podzespoły, takie, jak urządzenia ryglujące, lokalne elementy zwalniające i sterujące, wreszcie steruje całym systemem ewakuacji.
Elementami składowymi drzwi ewakuacyjnych, zwłaszcza pełniących także funkcję przegrody ogniowej albo dymowej, są również samozamykacze takie jak, GEZE TS 5000 SoftClose lub do drzwi dwuskrzydłowych GEZE TS 5000 ISM w różnych wariantach, które mechanicznie zamykają skrzydło po każdym przejściu, umożliwiając skuteczne zablokowanie przejścia przez urządzenia ryglujące.
samozamykacz GEZE TS 5000 SoftClose
© GEZE
Systemy zamknięć sterowanych elektrycznie rozwijają się ostatnimi czasy bardzo szybko, co wynika z kilku sprzecznych wymagań użytkowników. Z jednej strony bezpieczeństwo ludzi przebywających w budynku w sytuacjach zagrożenia, z drugiej strony chronienie wnętrza budynku przed intruzami. Dla osób uprawnionych/nieuprawnionych wprowadzono kontrolę dostępu, która powinna umożliwiać otwarcie drzwi tylko przez te osoby uprawnione. Należy również pamiętać, że drzwi ewakuacyjne powinny otworzyć się dla każdego, kto w sytuacji awaryjnej potrzebuje opuścić budynek. W tym właśnie celu stosuje się dźwignie antypaniczne albo przyciski awaryjnego otwierania.
Trzeba jednak zauważyć, że przy takim rozwiązaniu intruz może bez przeszkód wtargnąć do obiektu i opuścić go przez dowolne wyjście ewakuacyjne.
Takim też wyjściem budynek może opuścić również osoba w domu opieki lub przedszkolu. Prostym rozwiązaniem byłby zainstalowany na drzwiach kontaktron i dzwonek, który wygeneruje alarm przy każdej próbie uchylenia skrzydła. Obsługa będzie wtedy informowana, że ktoś wszedł albo wyszedł. Jest to dobre rozwiązanie, ale przy większej ilości osób korzystających z obiektu raczej niekorzystne.
W celu częściowego zredukowania tego problemu wymyślono rozwiązanie w postaci drzwi ewakuacyjnych wyposażonych w specjalne centralki drzwiowe, które kontrolują zarówno sam fakt przejścia, jak i sposób przechodzenia. Taką uniwersalną jednostką sterującą jest centralka ewakuacyjna GEZE TZ 320, która zapewnia zasilanie i steruje urządzeniami ryglującymi. Centralka taka stanowi małe, lokalne centrum dowodzenia drzwiami. Osoba uprawniona dysponuje np. kluczem, którym zwalnia blokadę, i po cichu wychodzi na zewnątrz, drzwi się zamykają. Jeżeli podczas przechodzenia drzwi będą zbyt długo otwarte, uruchomi się alarm ostrzegawczy.
W szpitalach, czy domach opieki można zastosować centralny przycisk zwalniający, umieszczony w dyżurce pielęgniarek albo w recepcji. W przedszkolach przycisk awaryjny wystarczy umieścić odpowiednio wysoko.
Rozwiązaniem specjalnym jest system z opóźnieniem awaryjnego zwalniania blokady. Po wciśnięciu przycisku system zgłasza ten fakt do jednostki centralnej, kontrolowanej przez przebywającego tam pracownika i czeka np. dwadzieścia sekund ze zwolnieniem drzwi. Pracownik w ciągu tych dwudziestu sekund może nic nie zrobić i drzwi zostaną zwolnione (rozwiązanie na wypadek, gdyby w pomieszczeniu centrali nikogo nie było) albo może przedłużyć czas podtrzymania blokady np. do trzech minut – jest to czas wystarczający, aby do drzwi dotarł pracownik ochrony.
Centrale drzwiowe mogą tworzyć sieć, której poszczególne elementy są adresowalne i są ze sobą połączone magistralą komunikacyjną (CAN-BUS). Przy większej ilości drzwi ewakuacyjnych i różnych kierunkach ewakuacji takie rozwiązanie umożliwia zwolnienie odpowiednich drzwi i odpowiednie kierowanie przebiegiem ewakuacji, skuteczne kontrolowanie przejść i natychmiastowe uruchomienie alarmu. System taki może również współpracować z kontrolą dostępu i centralą sygnalizacji pożaru, co dodatkowo usprawnia akcję ratunkową w budynku.
Rozwiązania elektryczne mogą współpracować z rozwiązaniami mechanicznymi, zgodnymi z normami EN 1125 (zamknięcia antypaniczne do wyjść, uruchamiane prętem poziomym) albo EN 179 (zamknięcia awaryjne do wyjść, uruchamiane klamką albo płytką naciskową), mogą być także sprzężone z rozwiązaniami mechanicznymi – np. gdy naciśnięcie dźwigni odpowiada jednocześnie wciśnięciu przycisku awaryjnego otwierania.
GEZE Slimdrive EMD
© GEZE
Często stosowanym rozwiązaniem jest automatyczne otwieranie drzwi na głównych ciągach komunikacyjnych. W dużych obiektach są to przeważnie automatyczne drzwi przesuwne, które w przypadku alarmu albo zagrożenia powinny zapewnić otwarcie drogi ewakuacyjnej i umożliwienie ludziom ucieczki. Dla drzwi przesuwnych na drodze ewakuacyjnej stosuje się napędy spełniające ostre wymagania norm i przepisów budowlanych. Takim przykładowym napędem jest GEZE ECdrive FR czy GEZE Slimdrive SL NT-FR, zapewniający otwarcie drzwi w razie zagrożenia.
Odpowiedzialne za bezpieczeństwo ludzi elektrycznie sterowane systemy dróg ewakuacyjnych stale się rozwijają. Coraz częściej są wymagane przez projektantów obiektów, zwłaszcza takich, w których przebywa duża ilość ludzi, którzy w razie zagrożenia powinni jak najszybciej opuścić budynek. Wymagania dotyczące działania takich systemów są ujęte w normie europejskiej EN 13637.
Więcej informacji na stronie firmy GEZE Polska Sp. z o.o. w portalu PdA.
