Główna Nagroda
Stypendium PRAKTYKA

autor
Cezary Adamowicz

tytuł
„Stocznia – System”

opinia jury

Projekt „Stocznia – System” autorstwa Cezarego Adamowicza jest niezwykle ciekawą i spójną kontynuacją idei tradycji przemysłowego dziedzictwa Stoczni Gdańskiej. Autor wnikliwie analizuje proces produkcji statków i przemysłowy charakter konstrukcji i architektury Stoczni. Swój projekt, w formie katalogu systemowych rozwiązań, opiera nie tylko o charakterystyczne cechy systemu produkcji, jak modularność, elastyczność i powtarzalność, ale wprowadza dodatkowe prospołeczne elementy struktury, takie jak mikroprzedsiębiorczość, w której to zbiorowość ma wpływ na kształtowanie przestrzeni wokół siebie. Element mikroprzedsiębiorczości przywodzi na myśl emancypacyjne idee Solidarności, która uwolniła oddolną energię społeczną opartą o współpracę i kooperację.

 
opis autorski

Charakter obszaru Stoczni Gdańskiej definiowały przestrzennie mobilne konstrukcje stawianie i rozbieranie w procesie budowy statków. Części kadłubów produkowane partiami trafiały po kolei na pochylnie, a następnie stykowane, czyli składane w całość. Do poruszania się w pionie i poziomie po budowie okrętu służyły rusztowania, jedna z inspiracji do projektu.

Kubatury hal stoczniowych często przesłonięte były przez powstające przy nich statki. Ceglane elewacje były w pewny sposób ciągle zasłaniane i odsłaniane przez kolejne wodowane okręty, a skomplikowane krzywizny kadłubów znacząco różniły się od otaczającej zabudowy.

Stocznia była żywym organizmem, codziennie tysiące dojeżdżających osób, pracujących na kilka zmian, poruszających się po terenie, jedzącychw zakładowych stołówkach, pracujących przy budowie lub przy pracach projektowych tworzyło rodzaj miasta w mieście wypełnionego życiem.

Młode miasto — obszar od wieków związany z przemysłem i to właśnie ten charakter jest swoistym dziedzictwem miejsca. W swoim projekcie proponuję podtrzymać pamięć o industrialnych cechach danej przestrzeni. Kompleks pochylni wraz z Halą Trasernią proponuję przekształcić w ekosystem innowacyjności — Stocznia System.

Szkieletowy układ konstrukcyjny hal, jak i rusztowań pozwalał na modularność i elastyczność w dopasowaniu do potrzeb. Głównym elementem całości systemu jest sieć słupów rozstawionych w siatce 6 × 12 m wypełniające przestrzeń 3 pochylni stoczniowych (B1, B3, B5), a także pracujące przy nich w ciągłym ruchu charakterystycznych dla krajobrazu Gdańska żurawi Kone.

Siatkę można dowolnie uzupełnić katalogowymi elementami, na które składają się między innymi pomieszczenia produkcyjne, pomieszczenia biurowe, elementy konstrukcyjne, komunikacja pozioma, schody, windy, elementy elewacyjne wraz z niezbędnymi instalacjami technicznymi, a także inne, dowolne, skrojone na miarę potrzeb użytkownika, dopasowane do nadanego modułu.

Z elementów można skonfigurować takie przestrzenie jak: warsztaty, minifabryki, biura projektowe, labolatoria, ośrodki badań, makerspace, czy takie miejsca jak pracownia artystyczna, galeria sztuki, kino, boisko czy mikrobrowar.

Elementy, których zastosowanie zostało wyeksploatowane lub zmieniło się na nie zapotrzebowanie w systemie, po rozbiórce, dalej mogą pełnić swą funkcję, przenosząc je w inne miejsce na świecie lub zostają zmagazynowane w celu ponownego użycia, lub przerobienia.

Konstrukcja ma za zadanie wspierać rozwój mikropdzersiębiorczości, jak i aktywizować społeczeństwo, dając możliwość poruszania się pomiędzy przestrzeniami produkcyjnymi, ułatwiając obserwację procesów, jak i do korzystania z elementów publicznej infrastruktury.

Przestrzeń założenia składa się z 3 głównych elementów: Hali Traserni (miejsca produkcji i składowania elementów systemu), trzech pochylni z żurawiami i placu miejskiego — będącego przedpolem do systemu z miejscami parkingowymi dostępnymi od ulicy Malarzy. W część kompleksu wchodzi również zabytkowy dźwig M15 w formie pomnika.

Nawierzchnia najbliższego otoczenia posiada liczne pozostałości w posadzce po produkcji stoczniowej, a układ torów podkreśla zachowany ciąg produkcji — od zaplecza Hali Traserni, przez jej wnętrze, aż na pochylnie. A widoczne zapełnianie systemu przywodzi na myśl wodowanie.

 
opis techniczny

Główną osnową projektu jest znajdująca się na obszarze trzech historycznych pochyli siatka słupów. Elementy w rozstawie 6 × 12 m tworzą bazę Systemu Stocznia — modularnej konstrukcji uzupełnianej w miarę potrzeb użytkownika i społeczności.

Jeden moduł może być uzupełniony daną konstrukcją z katalogu elementów, są to między innymi: pomieszczenia produkcyjne, pomieszczenia biurowe, elementy konstrukcyjne, komunikacja pozioma, schody, windy, elementy elewacyjne wraz z niezbędnymi instalacjami technicznymi. Do danych zestawów pomieszczeń dołączona jest indywidualna jednostka generującą ciepło i chłód, a także blok sanitarny. Energia może zostać doprowadzona z odzysku ciepła wytracanego przy produkcji, pomp ciepła wykorzystujących znajdującą się u stóp wody Martwej Wisły czy paneli fotowoltaicznych.

Drugim składnikiem jest wykorzystanie żurawi Kone — charakterystycznego elementu gdańskiego krajobrazu. Obecnie wciąż będące w użytku żurawie posłużyłyby do montażu gotowych elementów pomiędzy słupami, na odpowiednich wysokościach.

Hala Trasernia swoją powierzchnią i kubaturą umożliwia kontynuacje działalności produkcyjnej. Byłby to miejsce produkcji i magazynowania elementów systemu. Gdy następuje zmiana potrzeb lub koniec najmu, poszczególne jednostki mogą zostać zmagazynowane, przerobione lub przeniesione poza system, ze względu na ich samonośny charakter.

Użytkownik indywidualny, mikroprzedsiębiorstwo, czy jednostka większej firmy mają możliwość wynajmu lub zakupu potrzebnej ilości jednostek. W zależności od potrzeb dobiera niezbędne moduły poprzez dedykowaną aplikacje lub stronę internetową.

Nad całością czuwałby skrypt, determinujący położenie wybranych przez użytkownika elementów z katalogu w celu umiejscowienia ich najkorzystniej względem konstrukcji, potrzeb i doprowadzenia instalacji oraz to, jaki mają mieć udział w przestrzeni publicznej.