Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2023 w kategorii Architektura zdobył Marek Budzyński, architekt, urbanista, współautor między innymi projektu warszawskiego osiedla Ursynów Północny czy gmachu Sądu Najwyższego w Warszawie.
budynek Sądu Najwyższego w Warszawie
fot.: Darwinek | Wikimedia Commons © CC BY-SA 3.0
Doroczna nagroda wyróżniająca polskich twórców, przyznawana jest od 1997 roku. Jej laureaci doceniani są za całokształt dorobku lub szczególne, wybitne osiągnięcia danego roku.
Nagrody przyznawane są w kategoriach: Literatura (w tym roku nagrodę zdobył Andrzej Sapkowski, autor sagi o „Wiedźminie”), Teatr (doceniono dwóch twórców — aktora, Andrzeja Mastalerza i reżysera teatralnego — Tomasza Mana), Film (nagrodę dostała twórczyni animacji „Twój Vincent” Dorota Kobiela-Welchman), Kultura cyfrowa (nagrodę otrzymał grafik, ilustrator i projektant Miłosz Lodowski), Sztuki wizualne (doceniono założyciela stowarzyszenia i galerii „Otwarta Pracownia” Ignacego Czwartosa), Twórczość ludowa (nagrodę zdobył artysta-samouk propagujący muzyczne tradycje Podlasia — Zdzisław Marczuk), Upowszechnianie kultury (doceniono Gołdę Tencer, animatorkę polsko-żydowskiego dialogu, i Janusza Knapa, promotora polskiej kultury i sztuki ludowej), Taniec (nagrodę zdobył reżyser operowy, choreograf i tancerz Henryk Konwiński), Muzyka (w tej kategorii doceniono skrzypka Janusza Wawrowskiego), Edukacja artystyczna (nagrodę zdobyła pianistka, finalistka IX Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie Elżbieta Tarnawska), Restytucja utraconych dzieł (doceniono kierowniczkę działu zbiorów i inwentarzy Muzeum Azji i Pacyfiku im. Andrzeja Wawrzyniaka w Warszawie Martę Bienias), Ochrona dziedzictwa kulturowego (nagrodę zdobył dyrektor Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej Jan Jarosz), Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą (doceniona została badaczka zabytkowych nekropolii na historycznych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej i „Polskich świątyń” w Stanach Zjednoczonych Anna Sylwia Czyż), Design (doceniono Aleksandrę Gacę, projektantkę tkanin artystycznych), Mecenas kultury (doceniono kuratora i promotora sztuki Macieja Balceraka) i Architektura. W tym roku nagrodę za całokształt twórczości otrzymali Roman Lasocki, skrzypek, i Włodzimierz Staniewski, reżyser teatralny.
Nagrodę w kategorii Architektura w minionych latach zdobyli między innymi Robert Konieczny (2011), Tomasz Konior (2016), Bolesław Stelmach (2017), Piotr Lewicki i Kazimierz Łatak (2018), Witold Cęckiewicz (2021) i Krzysztof Ingarden (2022).
Tegoroczny laureat nagrody — Marek Budzyński — jest profesorem i wykładowcą na swojej Alma Mater — Politechnice Warszawskiej. W 1993 roku otrzymał Honorową Nagrodę SARP, w 2012 roku — Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a dwa lata później został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi dla rozwoju i promocji polskiej architektury, za osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej”.
budynek Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
fot.: Adrian Grycuk | Wikimedia Commons © CC BY-SA 3.0 pl
Szczególne miejsce w jego projektowym dorobku zajmują uznawane za przykłady postmodernizmu gmachy Biblioteki Uniwersyteckiej (z ogrodem na dachu projektu Ireny Bajerskiej) i Sądu Najwyższego w Warszawie (oba wspólnie ze Zbigniewem Badowskim), Opera i Filharmonia Podlaska w Białymstoku (we współpracy za Zbigniewem Badowskim i Krystyną Ilmurzyńską) oraz projekt warszawskiego osiedla Ursynów Północny (wspólnie z Andrzejem Szkopem i Jerzym Szczepanikiem-Dzikowskim, który wspomina projekt w najnowszej rozmowie z cyklu #Nowe trendy w architekturze).
Jego realizacje podkreślają szacunek dla tradycji kulturowych oraz społecznych, stanowią wnikliwe podejście do relacji człowieka z przyrodą. Architektura Marka Budzyńskiego emanuje indywidualnym stylem łączącym fascynacje klasycyzmem z wątkami ekologicznymi i bogatą symboliką budowli. Głównym zamierzeniem tych wizjonerskich projektów jest twórcze połączenie kultury z naturą — czytamy w uzasadnieniu nagrody.
