Konsekwencją modernizacji linii kolejowej E30 na trasie Kraków Główny–Rudzice jest budowa estakady pomiędzy ulicami Kopernika a Miodową w Krakowie. Likwidacja dawnego nasypu kolejowego oznacza uwolnienie przestrzeni pod nowym obiektem inżynieryjnym, co — jak podkreślają projektanci z A2P2 architecture & planning — porównywalne jest z likwidacją fortyfikacji i otwarciem terenów dla nowych funkcji miejskich.
W październiku 2018 roku poznaliśmy zwycięzców konkursu architektoniczno‑urbanistycznego na opracowanie koncepcji zagospodarowania nowych przestrzeni powstałych w wyniku modernizacji średnicowej linii kolejowej w Krakowie. Celem konkursu było pozyskanie koncepcji i pomysłów na kształtowanie centrum Krakowa, pomocnych w wyznaczeniu kierunków polityki przestrzennej i strategii rozwoju oraz prowadzeniu dialogu i konsultacji społecznych. Główną nagrodę w międzynarodowym, dwuetapowym konkursie „Nowe Życie Pomiędzy Estakadami” jury przyznało propozycji holenderskiego biura VenhoevenCS za:
wybitnie oryginalne i perspektywiczne w pomyśle twórcze przekształcenie uciążliwego elementu miejskiej infrastruktury — naziemnej trasy kolei aglomeracyjnej — w przyjazny mieszkańcom środek komunikacji publicznej, stwarzający możliwości wzbogacenia miasta o nową niewymierną wartość, godną epokowego rozwiązania. Koncepcja analogiczna do pierwszej obwodnicy Starego Miasta wokół jego murów i pasa zieleni parkowej okalającej historyczną tkankę (Planty Krakowskie) jest formą kontynuacji idei, ponadczasowej myśli, która do dziś stanowi niepodważalny atrybut, umiejscawiający Kraków na liście bardzo atrakcyjnych urbanistycznych i architektonicznych światowych metropolii. Zielony ogród wraz z jego pieszymi ciągami i placykami, wyniesiony nad strukturę funkcjonalną wiaduktu wzdłuż obwodnicy historycznej trakcji kolejowej otwiera niepowtarzalne widoki na piękne miasto i jego sylwetę z różnych kierunków jej wizualnej percepcji.
1. nagroda w konkursie „Nowe Życie Pomiędzy Estakadami”, proj.: VenhoevenCS
wiz.: B1Design © VenhoevenCS
Po zakończeniu konkursu wśród mieszkańców Krakowa prowadzone były badania ankietowe, spotkania konsultacyjne oraz — przygotowany przez A2P2 architecture & planning — cykl warsztatów projektowania partycypacyjnego. Głównym celem zorganizowanych na zlecenie Referatu ds. Rewitalizacji (Wydział ds. Przedsiębiorczości i Innowacji Urzędu Miasta Krakowa) warsztatów było określenie — wspólnie z mieszkańcami i interesariuszami — wynikowych wytycznych dla rozwoju tego terenu, które zebrałyby wiedzę pozyskaną w trakcie wcześniejszych konsultacji i konkursu oraz przedyskutowanie możliwych wariantów sposobów zagospodarowania obszaru.
Podczas konsultacji z mieszkańcami projektanci z A2P2 architecture & planning zebrali szereg uwag dotyczących między innymi: zieleni na terenie pod estakadą, poziomu hałasu, proponowanej trasy rowerowej oraz organizacji ruchu i miejsc parkingowych. Obszerny raport z konsultacji dostępny jest tutaj.
Na temat przebiegu konsultacji i o szansach rozwoju nowych przestrzeni pomiędzy estakadami z Moniką Arczyńską z A2P2 architecture & planning rozmawiała Ola Kloc:
Ola Kloc: Co Państwa zdaniem jest najważniejsze dla rozwoju tego terenu?
Monika Arczyńska: Dla rozwoju tego obszaru najważniejsze jest porozumienie pomiędzy miastem a PKP w sprawie sposobu udostępnienia i zarządzania terenem pod estakadą. Znaczenie nowych połączeń międzydzielnicowych, które powstały w wyniku usunięcia nasypu, jest najistotniejsze i przeważa nad kwestiami technicznymi, oczywiście poza inspekcjami stanu konstrukcji. Dla pełnego zrozumienia nowych możliwości, jakie przynoszą te połączenia, zwłaszcza w kontekście zmian, jakie nastąpią w dzielnicy Wesoła po przeniesieniu szpitala akademickiego, potrzebny jest także czas, zmiana wzorców przemieszczania się po mieście i wyznaczenie nowych tras zarówno na osi wschód–zachód, jak i wzdłuż linii kolejowej. Kluczowe jest jednak przede wszystkim myślenie o realizowanej stacji PKP Grzegórzki jako o jednym z najważniejszych punktów i generatorów ruchu na mapie Śródmieścia Krakowa.
Ola: Zieleń, cisza i miejsca parkingowe — to jedne z głównych postulatów mieszkańców, jak Państwo oceniają szansę ich realizacji?
Monika: Zieleń i cisza będą dość trudne do uzyskania z uwagi na hałas komunikacyjny od pociągów o zwiększonej w porównaniu do dzisiejszej sytuacji częstotliwości oraz zacienienie pod estakadą. To pragnienie mieszkańców jest jednak jak najbardziej zrozumiałe — utracili zadrzewiony nasyp, który stanowił jednocześnie akustyczny bufor. W północnej części estakady, w okolicy ul.Blich i Kopernika oraz przy kościele św. Mikołaja jest jednak wystarczająco dużo miejsca na atrakcyjny, zielony skwer. Z kolei miejsca postojowe w tej lokalizacji są dość dyskusyjnym pomysłem — ich umieszczenie pod estakadą może narzucić temu miejscu bardzo „zapleczowy” charakter i sprawić, że nie będzie tam ani przyjemnie, ani bezpiecznie. Mieszkańcy nie byli zgodni odnośnie takiego użytkowania i wskazywali także miejsca, gdzie ich zdaniem zdecydowanie nie powinny pojawiać się parkujące auta.
Ola: Jak udaje się Państwu zachęcić mieszkańców miasta do udziału w konsultacjach?
Monika: Temat estakady był dość „gorący”, więc naszym głównym zadaniem było dotarcie do mieszkańców z informacją o konsultacjach. Nasze doświadczenie pozwala nam dopasować sposób docierania do mieszkańców do tematu i lokalizacji. Nie istnieje jedna skuteczna metoda — w przypadku krakowskiego projektu przede wszystkim odwiedziliśmy osobiście wszystkich instytucjonalnych interesariuszy projektu, prosząc o przekazanie informacji dalej. Bardzo pomogła nam Krakowska Rewitalizacja, Rada Dzielnicy Grzegórzki i lokalni aktywiści i radni, umieszczając ogłoszenia w swoich mediach społecznościowych i wspierając podczas całego procesu.
Informacje zostały także przekazane mieszkańcom podczas mszy w parafii św. Mikołaja (zostały tam także umieszczone plakaty i ulotki), a w okolicy rozwiesiliśmy plakaty informacyjne i rozdystrybuowaliśmy 1200 ulotek.
Ola: Dziękuję za rozmowę!
rozmawiała Ola Kloc
Ilustracje dzięki uprzejmości pracowni VenhoevenCS
